Aðstæður og réttindi frumbyggja í brennidepli á norræn-kanadískri ráðstefnu
Loftslagsbreytingar og hnattvæðing hafa áhrif á daglegt líf og aðstæður íbúa á norðurslóðum. Áskoranir og tækifæri sem því fylgja voru meðal áhersluatriða á stórri ráðstefnu sem Norræna ráðherranefndin og fylkisstjórn Québec í Kanada stóðu fyrir.
Á ráðstefnunni „International Focus on Northern Development“ var grænlenski róttæklingurinn Aqqaluk Lynge, stofnandi Inuit Human Rights Center, á meðal norrænu framsögumannanna. Meðal umtalsefna hans var alþjóðlegt regluverk til að tryggja stöðu frumbyggja á Norðurslóðum á breytingatímum.
„Við höfum þegar á að skipa ýmsum gagnlegum verkfærum, svo sem alþjóðlegum reglum á borð við yfirlýsingu SÞ um réttindi frumbyggja og 32. grein Alþjóðavinnumálastofnunarinnar, en samkvæmt henni eru ríkisstjórnir skyldugar til að greiða fyrir samskiptum við frumbyggja í málefnum tengdum efnahagsþróun. Nú þarf að láta verkin tala og koma fyrirliggjandi reglugerðum í framkvæmd,“ sagði Aqqaluk Lynge á ráðstefnunni í Québec.
Lynge hefur starfað með málefni sem tengjast réttindum frumbyggja, lífsháttum þeirra og virkni í 35 ár og hefur því mikla reynslu af alþjóðlegum og ríkisbundnum reglugerðum um þessi málefni.
Norræn reynsla mætir kanadískri
Þróunaráætlun Québec fyrir norðurslóðir, Plan Nord, er ætlað að stuðla að efnahagsþróun og þróun í velferðarmálum svo og samþættingu þar á milli.
Í ljósi þess er samvinna við frumbyggja í fylkinu – Inuu, Ischtee, Inúíta og Cree – nauðsynleg til að tryggja að sú efnahagsþróun, sem vænst er, muni einnig hafa í för með sér verðmætasköpun fyrir frumbyggjana.
Norðurlöndin og Norræna ráðherranefndin hafa mikla reynslu á þessu sviði í tengslum við samíska íbúa í Noregi, Svíþjóð og Finnlandi, svo og Inúíta á Grænlandi.
Skýrslunni „Arctic Human Development Report“, sem Norræna ráðherranefndin gaf út nýverið, er ætlað að stuðla að auknum skilningi á umhverfistengdum og félagslegum breytingum á Norðurslóðum og áhrifum þeirra á daglegt líf almennings, þar á meðal frumbyggja.
Norðurlöndin hafa margra ára reynslu á þessu sviði í tengslum við samíska íbúa í Noregi, Svíþjóð og Finnlandi, svo og Inúíta á Grænlandi. Skýrsla Norrænu ráðherranefndarinnar sýnir fram á gildi aukins samstarfs Norðurlanda við hvert annað og við önnur norðlæg svæði, en slíkt samstarf er ráðstefnunni í Québec ætlað að efla.
Sjá dagskrá ráðstefnunnar „International Focus on Northern Development“.
Sjá einnig skýrsluna „Arctic Social Indicators“, sem Norræna ráðherranefndin gaf nýverið út.