Norskur örorkulífeyrir

Örorkulífeyrir á að bæta tekjumissi af völdum ólæknandi sjúkdóms eða meiðsla. Starfsgeta þín hefur áhrif á hvort þú færð 100% örorkulífeyri eða þrepaskiptan (hlutfallslegan) örorkulífeyri.

Meginreglan er sú að þú þurfir að uppfylla eftirfarandi skilyrði til þess að eiga rétt á örorkulífeyri í Noregi:

• Þú er á aldrinum 18-67 ára.
• Þú er búin/n að vera almannatryggð/ur síðustu þrjú ár áður en þú veiktist. Einstaklingar sem hafa búið/starfað í öðru EES-landi geta átt rétt á því að leggja saman tryggingartímabil sín í fleiri en einu landi samkvæmt reglum EES-samningsins um almannatryggingar. Þá er leitað staðfestingar á tryggingartímabilum þínum frá þeim löndum sem við eiga áður en hægt er að meta hvort þau nái samanlagt þremur árum samfellt í EES-löndum áður en til örorku kom.  
• Veikindi og/eða meiðsli verða að vera meginástæða skertrar starfsgetu þinnar.
• Viðeigandi meðferð og starfsmiðuð úrræði skulu þá hafa átt sér stað.
• Starfsgeta þín þarf að vera skert um að minnsta kosti 50% vegna veikinda og/eða meiðsla.

Krafist er að þú hafir fengið viðeigandi meðferð og vinnumarkaðstengt úrræði áður en þú getur fengið örorkulífeyri. Vinnumarkaðstengdu úrræði má sleppa en einungis ef ljóst er að það muni ekki þjóna neinum tilgangi.

NAV (vinnumála- og velferðarstofnunin) sér um greiðslur örorkulífeyris í Noregi.

Upphæð örorkulífeyris miðast við tekjur þínar síðustu árin áður en þú varðst fyrir örorku. Ef þú ert með lágar eða engar tekjur áttu engu að síður rétt á lágmarksgreiðslu. Annað sem hefur áhrif á upphæðina er hvað þú hefur verið lengi almannatryggð/ur í Noregi. Sá tími kallast tryggingartímabil . Tryggingartímabil þitt í Noregi skiptir máli við útreikninga á norskum örorkulífeyri. Tryggingartímabil annars staðar á Norðurlöndum skipta máli ef þú uppfyllir ekki kröfuna um þriggja ára samfellt tryggingartímabil í Noregi þegar þú verður fyrir örorku.

Sérstakar reglur gilda um ungt fólk sem verður fyrir örorku en það fær hærri lágmarksgreiðslu en aðrir hópar.

Örorkulífeyrir er skattlagður eins og aðrar tekjur. NAV fær sjálfkrafa skattkort frá skattyfirvöldum.

Athugaðu að í norrænu löndunum gilda mismunandi reglur sem hafa áhrif á bótaréttindi. Þrátt fyrir að þú uppfyllir skilyrði vegna örorkulífeyris í Noregi er ekki víst að þú uppfyllir skilyrði vegna örorkulífeyris annars staðar á Norðurlöndum.

Afgreiðslutíminn er mismunandi í löndunum. Ef þig vantar að vita hvenær þú færð svar við umsókn þinni um örorku skaltu snúa þér beint til almannatrygginganna í hinu landinu. 

Meginreglan er sú að þú getur tekið örorkulífeyrinn með þér til annarra EES-landa. Ekki er hægt að taka örorkustyrk for ungt fólk (ung ufør) með sér úr landi. Ef þú flytur úr landi er mikilvægt að þú kannir hvaða áhrif það hefur á örorkulífeyrinn og rétt á heilbrigðisþjónustu í Noregi og erlendis. Áður en þú flytur úr landi getur NAV lagt mat á hvaða bætur þú getur tekið með þér.

Þú mátt vinna eins mikið og þú getur þegar þú færð örorkulífeyri. Það borgar sig að vinna vegna þess að örorkulífeyrir og launatekjur eru hærri en örorkulífeyrir einn og sér.

Norskur örorkulífeyrir fellur niður við andlát.

Nánari upplýsingar um skattlagningu lífeyris og örorkubóta á Norðurlöndum er að finna á norrænu vefgáttinni Nordisk eTax.

Hafðu samband við NAV ef þú ert með spurningar um örorkulífeyri.