Vistvæn opinber innkaup skilvirk leið til að ná heimsmarkmiðum

20.05.21 | Fréttir

Sustainable procurement is an effective way for the public sector to help achieve the 17 UN Sustainable Development Goals (SDGs). A new report by the Nordic Council of Ministers shows the strong links between procurement and the goals and how sustainable public procurement will help achieve them.

Vistvæn innkaup geta hjálpað opinberum stofnunum og fyrirtækjum að ná heimsmarkmiðunum um sjálfbæra þróun með skilvirkum hætti. Niðurstöður skýrslu frá Norrænu ráðherranefndinni benda til sterkrar tengingar milli innkaupa og heimsmarkmiðanna og í skýrslunni er því einnig lýst hvernig innkaup geta stuðlað að því að markmiðunum verði náð.

Markmiðið með skýrslunni er að sýna með skýrum dæmum hin greinilegu tengsl á milli innkaupa og heimsmarkmiðanna fyrir sjálfbæra þróun og veita ráðamönnum hjá ríki og sveitarfélögum innblástur til að leggja áherslu á vistvæn innkaup, ekki bara á Norðurlöndum heldur á heimsvísu.

„Norrænu löndin hafa löngu áttað sig á mikilvægi vistvænna opinberra innkaupa. Við vonum að skýrslan muni stuðla að því að opinber fyrirtæki og stofnanir um víða veröld sjái hvað innkaup geta gegnt gríðarmiklu hlutverki í sjálfbærri þróun um allan heim. Norðurlönd geta veitt innblástur og stuðning öðrum sem vilja leggja áherslu á vistvæn innkaup,“ segir ráðherra Finnlands um norrænt samstarf og jafnréttismál, Thomas Blomqvist, sem er formaður norrænu samstarfsráðherranna árið 2021.

Hvorki flóknara né dýrara

Vistvæn opinber innkaup eru ekki flóknari en hefðbundin innkaup og þurfa heldur ekki að kosta meira. Þetta kemur fram í skýrslunni Sustainable Public Procurement and the Sustainable Development Goals. Að auki er oft betri árangur af vistvænum innkaupum vegna þess að með þeim er lögð áhersla á ávinning til lengri tíma litið, umfram skammtímagróða.

Og gríðarháar upphæðir eru í spilinu. Í OECD-löndunum er 6,5 billjónum evra varið árlega til opinberra innkaupa.

„Ef við verjum hluta þeirrar upphæðar til vistvænna innkaupa er það stórt skref í átt að því að ná heimsmarkmiðunum um sjálfbæra þróun og skapa betri heim okkur öllum til handa. Norrænu löndin ráða þegar í dag yfir mörgum af þeim vistvænu lausnum sem til þarf og taka gjarnan þátt í að efla veg vistvænna opinberra innkaupa á heimsvísu,“ segir Thomas Blomqvist.

Skýrslan sýnir að vistvæn innkaup hafa áhrif

Í skýrslunni er greint frá 17 dæmum um vistvæn innkaup, eða jafnmörgum og heimsmarkmiðin um sjálfbæra þróun eru. Í henni kemur skýrt fram hvernig hvert og eitt dæmi hefur stuðlað að því að heimsmarkmiðunum verði náð.

Það einstaka við þessa skýrslu er ennfremur að þar er sýnt í fyrsta sinn með kortlagningu og kerfisbundinni greiningu hvernig vistvæn innkaup hafa áhrif á öll heimsmarkmiðin. Hingað til hefur áherslan að mestu verið á áhrifum vistvænna innkaupa á tiltekin markmið.
Dæmin í skýrslunni hafa landfræðilega tengingu við tiltekið svæði, en þau mætti yfirfæra með góðum árangri á önnur svæði heimsins.

Vistvæn innkaup mikilvæg fyrir hina norrænu framtíðarsýn

Með vistvænum opinberum innkaupum er farið einu skrefi lengra í samanburði við hefðbundnu leiðina. Hefðbundin innkaup stuðla að vísu einnig að því að heimsmarkmiðunum verði náð, en vistvæn innkaup gera þá vinnu markvissari og veita visst viðbótarvirði gegnum allt ferlið.

Dæmi úr skýrslunni: Skóli sem byggður er úr efniviði og af starfsfólki frá viðkomandi svæði er ekki aðeins góður skóli fyrir þær sakir að hafa verið byggður, heldur einnig vegna þess hvernig hann er byggður.

„Framtíðarsýn Norrænu ráðherranefndarinnar er að Norðurlönd verði orðin sjálfbærasta og samþættasta svæði heims árið 2030. Vistvæn innkaup hjá hinu opinbera gegna mikilvægu hlutverki í starfinu að því að gera framtíðarsýnina að veruleika og þau ryðja brautina fyrir grænar, samkeppnishæfar og félagslegar lausnir. Vistvæn innkaup eru líka áhrifarík þegar æ meiri áhersla er lögð á heimsmarkmiðin í starfsemi hins opinbera,“ segir framkvæmdastjóri ráðherranefndarinnar, Paula Lehtomäki.

Ritun skýrslunnar er liður í verkefni forsætisráðherranna sem stóð yfir 2015–2020 og hafði það markmið að kynna norrænar lausnir á hnattrænum viðfangsefnum.

Heimsmarkmiðin um sjálfbæra þróun eru 17 metnaðarfull og hnattræn markmið sem aðildarríki Sameinuðu þjóðanna urðu ásátt um árið 2015. Markmiðin ganga meðal annars út á að útrýma fátækt, sporna gegn loftslagsbreytingum og tryggja friðsælan heim fyrir alla.