Já við sameiginlegu rafrænu auðkennakerfi á Norðurlöndum

01.11.17 | Fréttir
Anna-Maja Henriksson
Photographer
Johannes Jansson/norden.org
„Þetta er stór dagur og gleðilegt að við skulum vera komin þetta langt. Ég held að þetta muni breyta miklu fyrir almenning á Norðurlöndum. Það á að vera auðveldara að búa, starfa og stunda nám í löndunum og sinna opinberum erindum sínum víðsvegar um Norðurlönd á rafrænu formi,“ segir Anna-Maja Henriksson, sem flutti tillöguna fyrir hönd flokkahóps miðjumanna.

Norðurlandaráð samþykkti í dag tillögu sem fjallar um sameiginlegt rafrænt auðkennakerfi á Norðurlöndum. Rafræn auðkenni eru lykill að bankaþjónustu, atvinnu, námi og viðskiptum á milli landa og tiltölulega einfalt er að aðlaga auðkenni hvers lands svo að þau gildi alls staðar á Norðurlöndum, sé pólitískur vilji til staðar. Og viljinn er til staðar, að sögn Henriksson.

„Forsætisráðherra Finnlands, Juha Sipilä, svaraði þessu skýrt og skorinort. Hann sagði: já, ríkisstjórnin mun vinna áfram að þessu, því lofum við íbúum Norðurlanda. Við eigum góða möguleika á að sýna að við getum orðið fyrst til þess að búa til sameiginlegt rafrænt auðkennakerfi fyrir alla Norðurlandabúa,“ segir Henriksson.

Norðurlandaráð vill auðvelda einstaklingum að flytjast búferlum, stunda nám eða reka fyrirtæki milli Norðurlandanna. Sameiginlegt kennitölukerfi er ekki skilyrði fyrir því að hægt sé að nota rafræn auðkenni yfir landamæri. Það nægir að geta tengt kennitölu viðkomandi einstaklings við opinberar grunnupplýsingar um hann í löndunum.
Grunnupplýsingarnar er meðal annars að finna í þjóðskrá og skrám yfir sjúkradagpeninga, atvinnuleysisbætur og lífeyri. Segja má að rafræn auðkenni séu lykillinn að dyrum sem eru lokaðar fólki sem hefur ekki kennitölu í dvalarlandinu.

Gagnkvæm viðurkenning á rafrænum auðkennum á Norðurlöndum

Norðurlandaráð leggur til eftirfarandi við ríkisstjórnir landanna:
• Að komið verði á gagnkvæmri viðurkenningu á rafrænum auðkennum á Norðurlöndum
• Að komið verði á gagnkvæmri viðurkenningu á auðkennum sem hagstofur landanna gefa út
• Að tryggt verði að rafræn auðkenni og rafrænar undirskriftir verði viðurkennd í sambærilegum kerfum hinna Norðurlandanna, á öllum sviðum samfélagsins og að norrænir borgarar lendi ekki dags daglega í vandræðum með að gefa deili á sér.

Þá leggur nefndin til að efnt verði til hringborðsumræðna í samstarfi við Norrænu ráðherranefndina. Fulltrúum bankageirans og atvinnulífsins verði boðið til samræðna um það hvernig kennitalan er skilyrði fyrir því að gerðir eru samningar, og hvernig hægt er að innleiða sameiginleg rafrænt auðkennakerfi á Norðurlöndum á lipran hátt.

Einföld og ódýr lausn

Sameiginlegt kennitölukerfi á Norðurlöndum yrði kostnaðarsamt og tímafrekt þar sem samræma þyrfti ólík upplýsingatæknikerfi landanna. Mun einfaldara og ódýrara er að samræma þróun rafrænna auðkenna á Norðurlöndum með sameiginlega nýtingu þeirra í huga en að byggja upp sameiginlegt kennitölukerfi.
Ekki þarf að þróa ný rafræn auðkenni til þess að hægt verði að nota þau hvarvetna á Norðurlöndum heldur nægja þau auðkennakerfi sem eru í notkun í löndunum í dag. Tilskipun ESB um rafræn auðkenni og undirskriftir við rafrænar færslur kveður á um að rafræn auðkenni, sem gefin eru út í öðrum ESB-löndum, skuli tekin gild til jafns á við auðkenni sem gefin eru út í viðkomandi landi. Forkannanir sem Norðmenn og Svíar hafa gert gefa tilefni til bjartsýni.

Hvað eru rafræn auðkenni?

Segja má að rafræn auðkenni séu lykillinn að dyrum sem eru lokaðar fólki sem hefur ekki kennitölu í dvalarlandinu.
Rafræn auðkenni eru þegar í notkun í löndunum, t.a.m. auðkennislyklar að bönkum og kóðar sem veita aðgang að opinberri þjónustu. Rafræn auðkenni eru lykill að bankaþjónustu, atvinnu, námi og viðskiptum á milli landa. Þau er tiltölulega einfalt að útfæra á þann hátt að þau gildi alls staðar á Norðurlöndum.
 „Okkar lausnir eru á heimsmælikvarða og ef við vinnum saman getum við einnig skapað besta kerfið á milli landa,“ segir Tor Alvik, yfirmaður hjá Direktoratet for forvaltning og IKT í Noregi.
 

Tillaga um norræn borgararéttindi verður að tillögu um rafræn auðkenni

Tillaga flokkahóps miðjumanna í Norðurlandaráði, sem fjallaði upphaflega um norræn borgararéttindi / sameiginlega norræna kennitölu, hefur vakið mikla athygli á árinu.

Getur tekið nokkur ár

Anna-Maja Henriksson segir erfitt að segja til um hvenær sameiginlegt rafrænt auðkennakerfi á Norðurlöndum geti orðið að veruleika, en vonandi verði það á næstu tveimur árum.
„Ríkisstjórnirnar verða að sýna að við Norðurlandabúar stöndum framarlega í þessum efnum og að samfélög okkar eru í stöðugri þróun. Við verðum að sýna að við látum verkin tala og að þær ákvarðanir sem teknar eru á vettvangi Norðurlandaráðs eru þýðingarmiklar fyrir daglegt líf fólks.“