Birgitta Lillpers
Birgitta Lillpers er fædd 1958 og búsett í Orsa í sænsku Dölunum. Hún er ljóðskáld og prósahöfundur, en frumraun hennar var ljóðabókin Stämnoja árið 1982. Anteckningar om hö er þrettánda ljóðabók hennar en einnig hefur hún skrifað sex skáldsögur. Lillpers hefur hlotið ýmsar viðurkenningar og verðlaun fyrir verk sín. Árið 2008 var hún tilnefnd til bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs fyrir ljóðabókina Nu försvinner vi eller ingår (2007).
Allt sem Birgitta Lillpers skrifar hefur skýran og hljómfagran tón. Það er engu líkara en hin léttilega syngjandi Dalamállýska búi í textanum, auki á einlægni hans og fegurð og ljái honum hlýjan blæ, þrátt fyrir sársaukafull viðfangsefni á köflum. Þannig verða bæði sársaukinn og fegurðin sýnilegri en ella.
Birgitta Lillpers býr á sveitabæ. Umhverfið; landbúnaður, dýr og gróður, saga staðarins en einnig námugröftur og -vinnsla í nágrenninu, eru oft nærri í bókum hennar.
Þar er þó fleira að finna en sveitina. Verksmiðjur – einkum gamaldags verksmiðjur sem gjarnan tengjast hefðbundnum kvennastörfum og handverki – koma fyrir bæði sem baksvið textans og virkir þættir hans, líkt og tónlist og myndlist.
Birgitta Lillpers er ávallt persónuleg í ljóðum sínum. Hvort sem um er að ræða umhverfi, vinnu, dreifbýli eða sálarlíf mannsins sækir hún í eigin reynslu. Bæði málnotkunin og hljómfallið – sem minnir á hönd sem þreifar fyrir sér – bera vott um þetta.
Anteckningar om hö er flókið verk með mörg svið frásagnar. Titillinn minnir á textann við sálminn „En vänlig grönskas rika dräkt“, þar sem segir „Allt kött är hö, allt flyktar här / och snart förvissna gräsen“, sem aftur vísar til Jesajabókar Gamla testamentisins: „Allt hold er gras og allur yndisleikur þess sem blóm vallarins.“
Hér er að finna hugleiðingar um sveitastörf, heyskap, eiginleika grassins, ljóð úr hinu gamla iðnaðarhverfi Ancoats í Manchester, og frásögn af því að ganga gegnum erfitt veikindatímabil. Í prósaljóði skrifar skáldið:
Það sem ég vil raunverulega segja frá er: ástandið síðdegis.
/…/
Get ég útskýrt það á skiljanlegan hátt? Það var stórkostlegt og ógnvekjandi. Eins og að hafa tekið sterkan skammt. Eins og að vera nálægt einhverju án botns og veggja.
Æ oftar, núorðið. Aðeins skamma stund, en skilin verða æ þynnri. Á einhvern hátt er það jafnframt æ hættulegra. Á einhvern hátt verð ég jafnframt að verða stöðugt hugrakkari til að geta búið hér áfram.
Hinir draumkenndu þættir þessa síðdegisástands ljóðmælanda enduróma í bókinni allri. Í höfundarverki Birgittu Lillpers stendur hið andlega ávallt nærri hinu hversdagslega og efnislega, skilin þarna á milli eru afar þunn: þannig verður heimurinn til, eða réttara sagt upplifunin af honum. Á sama hátt ganga hin nöpru rök lífsins, sársaukinn og óttinn, afar nærri fegurðinni. Hið mikilfenglega og hið skelfilega eru aðeins til í krafti hvort annars.