Norrænt samstarf

Eftirlitsnefndin fylgist fyrir hönd þingsins með starfsemi sem fjármögnuð er úr sameiginlegum sjóðum Norðurlandanna.

Forsætisnefndin gegnir pólitísku forystuhlutverki í Norðurlandaráði. Hún ber ábyrgð á helstu pólitísku málaflokkum, skipulagningu og fjárhagsáætlanagerð auk norræna þingmannasamstarfsins í utanríkis- og öryggismálum.

Nefndin vinnur að viðfangsefnum og málum sem snerta umhverfis- og náttúruvernd, náttúruauðlindir – þar á meðal nýtingu náttúruauðlinda í landbúnaði, sjávarútvegi og skógrækt. Loftslagsmál eru jafnframt mikilvægur hluti af starfi nefndarinnar – þar á meðal afleiðingar loftslagsbreytinga sem einkum má merkja á nyrstu svæðum Norðurlanda, til dæmis á Grænlandi vegna bráðnunar jökulhettunnar, en einnig hafa afleiðingar á alþjóðavettvangi og geta til dæmis leitt til straums loftslagsflóttamanna. Meðal annarra viðfangsefna nefndarinnar má nefna réttindi neytenda, fiskveiðistjórnun, stefnumótun í landbúnaði, matvæli, kjarnorkuöryggi, líffræðilegan fjölbreytileika og sjálfbærni. Lögð er áhersla á hvort tveggja norræn og alþjóðleg úrlausnarefni og lausnalíkön á áðurnefndum sviðum.

Nefndin vinnur með málefni og mál sem snerta menningu, rannsóknir og menntun, grunn- og framhaldsskóla, fullorðinsfræðslu og alþýðufræðslu – þar á meðal mál sem snerta tungumálasamstarf, nýmiðla, færniþróun og nýsköpun á sviði menntamála. Menntun og fræðsla eru að mörgu leyti lykilinn að góðum starfsferli og þar með einnig lykilinn að góðu lífi fyrir unglinga og fullorðna og að góðu fjölskyldulífi þar sem velferð einstaklinga er ekki í hættu, til dæmis af völdum atvinnuleysis, fátæktar eða fíkniefnamisnotkunar. Nefndin vinnur einnig að málum sem snerta borgaralegt samfélag og afl og störf sjálfboðaliða, enda gegna þessir tveir þættir mikilvægu hlutverki í lýðræðislegu velferðarsamfélagi. Íþróttir, tungumál, kvikmyndir og fjölmiðlar, almenn og fjölbreytileg list og menning, og menning barna og ungmenna eru jafnframt á starfssviði norrænu þekkingar- og menningarnefndarinnar.

Norræna velferðarnefndin leggur áherslu á norræna velferðarlíkanið. Hún leitast við að finna góðar efnahagslegar lausnir sem jafnframt eru sjálfbærar. Nefndin fæst meðal annars við mál sem snerta umönnun barna, ungmenna og aldraðra, fötlun, áfengi, fíkniefni og misnotkun. Einnig er unnið með viðfangsefni sem tengjast jafnrétti, borgaralegum réttindum, lýðræði, mannréttindum og baráttu gegn afbrotum. Samþætting innflytjenda, fólksflutningar og flóttamenn heyra jafnframt undir nefndina og sama er að segja um húsnæðismál og málefna frumbyggja Norðurlanda.

Nefndin vinnur að málefnum og viðfangsefnum sem snerta vinnumarkað og vinnuumhverfi, atvinnulíf, viðskipti, iðnað, orku, baráttu gegn stjórnsýsluhindrunum, samgöngumál og öryggi í samgöngumálum. Samstarf Norðurlanda snýst einnig að miklu leyti um frjálsa för á vinnumarkaði, en það er um leið eitt af flaggskipum Norðurlanda hvað varðar að standa vörð um velferð og atvinnulíf. Baráttan gegn stjórnsýsluhindrunum stuðlar að því að viðhalda þessu líkani, sem nýtur aðdáunar á alþjóðavettvangi og sem gerir almenningi auðveldara fyrir að stunda nám og starfa þvert á landamæri. Nefndin fjallar einnig um mál sem tengjast fjármála- og atvinnustefnu – þar á meðal rammaskilyrði rannsókna, framleiðslu og viðskipta, og í framhaldi því frjálsa för á mörkuðum og vinnumörkuðum á Norðurlöndum. Byggða- og uppbyggingarstefna, fjarskipti og upplýsingatækni eru einnig á starfssviði norrænu hagvaxtar- og þróunarnefndarinnar.

Kjörnefnd undirbýr og leggur fram tillögur að kjöri sem fer fram á þinginu.

Í flokkahópi hægrimanna eru fulltrúar frá sjö stjórnmálaflokkum á Norðurlöndum fimm auk Færeyja, Grænlands og Álandseyja.

Flokkahópur jafnaðarmanna er einn af stærstu flokkahópum Norðurlandaráðs og í honum eru fulltrúar jafnaðarmanna frá öllum norrænu löndunum og frá Færeyjum, Grænlandi og Álandseyjum.

Í flokkahópi miðjumanna eru aðal- og varamenn í Norðurlandaráði frá norrænu löndunum, Færeyjum, Grænlandi og Álandseyjum sem tilheyra frjálslyndum miðjuflokkum, grænum flokkum og kristilegum demókrötum.

Flokkahópinn Norrænt frelsi í Norðurlandaráði skipa þingmenn og varamenn þeirra frá Danmörku, Finnlandi og Svíþjóð. Hópurinn styður frelsi, lýðræði og hugmyndina um sjálfstæð þjóðríki.

Flokkahópurinn Norræn vinstri græn í Norðurlandaráði samanstendur af fulltrúum og varafulltrúum vinstri flokka á Norðurlöndum, einnig Álandseyjum, Færeyjum og Grænlandi. Í hópnum eru fulltrúar átta flokka á Norðurlöndum.

Starfsfólk á skrifstofum landsdeilda.

Forgangsverkefni í formennskuáætlun Noregs er örugg, græn og ung Norðurlönd. Þetta eru mikilvæg málefnasvið á tímum þar sem stríð geysar í Evrópu og við stöndum frammi fyrir loftslagsvá og orkukrísu. Það er mikilvægara en nokkru sinni fyrr að við á Norðurlöndum stöndum saman. Ungt fólk er framtíðin og mikilvægir þátttakendur í samfélögum okkar og lýðræðinu.

Formennskuáætlun Noregs í Norðurlandaráði 2023 (pdf)

Í formennskuáætlun Finnlands fyrir árið 2022 eru nefnd ýmis svið sem sérstök áhersla verður lögð á: félagsleg, vistræn og efnahagsleg sjálfbærni Norðurlanda, öryggi á Norðurlöndum og Norðurlönd án landamæra. Einnig er áhersla lögð á norræna velferðarlíkanið og þau úrlausnarefni sem það stendur frammi fyrir, ekki síst í kjölfar COVID-19. Á árinu 2022 verður sjötíu ára afmæli Norðurlandaráðs líka fagnað og er það kjörið tilefni til að tileinka okkur starfshætti sem auka skilvirkni og stefnumörkun í norrænu samstarfi.

Danir munu á formennskuári sínu 2021 leggja áherslu á þann lærdóm sem norræn lönd geta dregið af kórónuveirufaraldrinum og á afnám stjórnsýsluhindrana á Norðurlöndum. Formennskulandið vill vinna að eftirtöldum áherslusviðum: Norrænu varnar- og viðbúnaðarsamstarfi, norrænum aðgerðum í loftslagsmálum, norrænu ungmennastarfi í þágu menningar og tungumála og samstarfi um ferðaþjónustu.

Í formennskuáætlun sinni leggur Ísland áherslu á þrjú svið: að standa vörð um lýðræðið, að standa vörð um líffræðilegan fjölbreytileika og að efla kunnáttu í norrænu tungumálunum.

Norðurlönd sérhvern dag – lýðræði og almennur stuðningur

Í heimi sem einkennist af breytingum og óróleika er norrænt samstarf mikilvægara en nokkru sinni fyrr. Anspænis ófyrirsjáanlegum öryggispólitískum veruleika og mikilli þörf fyrir endurskipulagningu standa norrænu löndin betur að vígi sameinuð en sundruð.

Formennskuáætlun Finnlands í Norðurlandaráði 2017

Formennskuáætlun Dana í Norðurlandaráði 2016

Formennskuáætlun Íslands í Norðurlandaráði 2015

Formennskuáætlun Svía í Norðurlandaráði 2014

Norðurlandaráð starfrækir skrifstofu í Brussel. Tilgangurinn með skrifstofunni er að fylgjast með Evrópusambandsmálum sem varða Norðurlandaráð og viðhalda tengslum við norræna aðila í Brussel. Tengsl Evrópuþingsins og Norðurlandaráðs hafa sérstaka þýðingu. Skrifstofunni var komið á fót í september 2017 og þar starfar einn starfsmaður.

Norrænn sérfræðihópur í innflytjendamálum tengist norrænni samstarfsáætlun um aðlögun flóttafólks og innflytjenda og er ætlað að stuðla að traustum og fjölbreyttum þekkingargrunni fyrir norrænt samstarf um aðlögunarmál.

Norræna samstarfsnefndin hefur umsjón með samhæfingu samstarfsins og er jafnframt stjórn skrifstofu ráðherranefndarinnar í Kaupmannahöfn. Norræna samstarfsnefndin er skipuð háttsettum embættismönnum frá löndunum.

Sérfræðingahópurinn skal veita norrænu samstarfsnefndinni og samstarfsráðherrunum ráðgjöf um sjálfbæra þróun.

Í tengslum við að samþykkt var ný norræn samstarfsáætlun um málefni Norðurslóða árið 2002 var sett á fót Norræn ráðgjafarnefnd um málefni norðurslóða, NRKA. Norræn ráðgjafarnefnd um málefni Norðurslóða er skipuð norrænum fulltrúum í Norðurskautsráðinu ásamt fulltrúum frá Færeyjum, Grænlandi og Álandseyjum. Hlutverk NRKA gagnvart Norrænu ráðherranefndinni er að vera samstarfsráðherrunum og Norrænu samstarfsnefndinni til ráðgjafar um málefni Norðurslóða.

Stjórnsýsluhindranaráðið er pólitískt skipuð nefnd sem norræn stjórnvöld hafa falið að greiða fyrir frjálsri för einstaklinga og fyrirtækja innan Norðurlanda. Stjórnsýsluhindranaráðið hóf störf árið 2014. Fulltrúar landanna skiptast árlega á að gegna formennsku í Stjórnsýsluhindranaráðinu á sama hátt og hjá Norrænu ráðherranefndinni. Formaður Stjórnsýsluhindranaráðs á að leiða starfið í samvinnu við framkvæmdastjóra Norrænu ráðherranefndarinnar.

Vinnan við að uppræta stjórnsýsluhindranir er mikilvægt samstarfssvið Norðurlandanna og er liður í því að ná markmiðum forsætisráðherranna um að Norðurlöndin verði samþættasta svæði í heimi. Starfið er unnið af Stjórnsýsluhindranaráðinu sem tók til starfa í janúar 2014. Samfara endurnýjuðu umboði Stjórnsýsluhindranaráðsins frá ársbyrjun 2018 er markmið nefndarinnar að uppræta á ári hverju 8-12 stjórnsýsluhindranir á sviði vinnumála, félagsmála, menntamála og í atvinnulífinu.

Informationstjenester under MR-SAM

NORDBUK veitir ráðgjöf og samhæfir starf að málefnum barna og ungmenna innan Norrænu ráðherranefndarinnar.

Starfsmannaskipti gefa ríkisstarfsfólki kost á að kynna sér stjórnsýslu annars staðar á Norðurlöndum en í heimalandinu. Styrkjunum er skipt árlega niður á löndin, einnig Álandseyjar, Færeyjar og Grænland, en umsjón með þeim hefur hópur tengiliða frá öllum löndunum, einnig Álandseyjum, Færeyjum og Grænlandi.

Samstarf ríkisstjórna Norðurlanda á sviði atvinnu- og vinnumarkaðsmála, vinnuumhverfis og vinnuréttar er undir stjórn atvinnu- og vinnumarkaðsráðherra Norðurlanda sem jafnframt sitja í Norrænu ráðherranefndinni um vinnumál.

Samstarf Norðurlandanna á sviði atvinnu-, orku- og byggðamála á að tryggja áframhaldandi hagvöxt á svæðinu. Norrænir ráðherrar atvinnu-, orku- og byggðamála leiða samstarfið.

Norrænu samstarfsráðherrarnir (MR-SAM) ákváðu þann 22. júní 2017 að stofna sértæka ráðherranefnd um stafræna væðingu (MR-DIGITAL) fyrir tímabilið 2017–2024. MR-DIGITAL er skipað einum ráðherra frá hverju landanna ásamt Grænlandi, Færeyjum og Álandseyjum. Þá hafa Eystrasaltsríkin hvert sinn fulltrúa frá Eistlandi, Lettlandi og Litháen. Eftirfarandi ráðherrar eru útnefndir í ráðherranefndina um stafræna væðingu (MR-DIGITAL)

Ráðherranefndin (MR-FJLS) nær yfir eftirtalin fjögur stefnumótunarsvið: Fiskveiðar og fiskeldi, landbúnað, matvæli og skógrækt. Meginverkefni MR-FJLS er að stuðla að sjálfbærri nýtingu náttúru- og erfðaauðlinda.

Samstarf norrænu ríkisstjórnanna á sviði löggjafarmála fer fram undir stjórn norrænu dómsmálaráðherranna, sem saman mynda MR-JUST. Löggjafarsamstarfið er tæki í starfi sem miðar að því að skapa sameiginlegar grundvallarreglur í löggjöf Norðurlandanna.

Menningarmálaráðherrar Norðurlandanna og Færeyja, Grænlands og Álandseyja bera ábyrgð á norrænu menningarsamstarfi innan Norrænu ráðherranefndarinnar. Meginmarkmiðið er meðal annars að stuðla að fjölbreytni í listtjáningu og kynna listamenn og störf þeirra.

Samstarf norrænu ríkisstjórnanna á sviði jafnréttismála fer fram undir stjórn ráðherra jafnréttismála, sem saman mynda MR-JÄM. Sameiginleg menning, saga og lýðræðislegar hefðir Norðurlanda hafa gert okkur kleift að byggja upp náið og gagnlegt samstarf um jafnréttismál.

Samstarfi ríkisstjórna Norðurlandanna á sviði umhverfismála er stýrt af MR-MK. Samstarf Norðurlandanna á sviði umhverfismála á meðal annars að stuðla að því að viðhalda og bæta gæði umhverfis og lífsgæða á Norðurlöndum ásamt því að hafa áhrif á svæðisbundið og alþjóðleg samstarf.

Samstarfi norrænu ríkisstjórnanna á sviði félags- og heilbrigðismála er stjórnað af norrænu félags- og heilbrigðisráðherrunum, sem saman mynda MR-S. Norræna samstarfið á sviði félags- og heilbrigðismála byggir á sameiginlegum gildum, en þau eru undirstaða norræna velferðarlíkansins.

Samstarfi norrænu ríkisstjórnanna um menntamál og rannsóknir er stýrt af norrænu ráðherrunum sem fara með málefni menntamála og rannsókna, en saman mynda þeir ráðherranefndina um menntamál og rannsóknir (MR-U). Ráðherranefndin um menntamál og rannsóknir á að beita sér fyrir því að Norðurlöndin verði í fararbroddi hvað varðar þekkingu og samkeppnishæfni.

Samstarf norrænu ríkisstjórnanna á sviði efnahags- og fjármála fer fram undir stjórn norrænu fjármálaráðherranna, sem saman mynda Norrænu ráðherranefndina um efnahags- og fjármál (MR-FINANS). MR-FINANS fundar einu sinni á ári til að ræða þau svið fjármálastefnu þar sem meiri ávinningur hlýst af norrænu samstarfi en ef löndin störfuðu hvert í sínu lagi.

Friður gegnir lykilhlutverki í formennskuáætlun Íslands fyrir Norrænu ráðherranefndina, ásamt metnaði til að Norðurlöndin verði græn, samkeppnishæf og félagslega sjálfbær.

Formennskuáætlunin

Á formennskutíma Noregs í Norrænu ráðherranefndinni verður markvisst unnið að áherslusviðunum þremur, en þau eru: græn, samkeppnishæf og félagslega sjálfbær Norðurlönd. Við hyggjumst hleypa nýjum krafti í vinnuna við framtíðarsýnina, stuðla að hraðari grænum umskiptum og auka skilvirkni í starfi ráðherranefndarinnar. Í sameiningu getum við gert Norðurlönd sterkari og grænni.

Í formennskuáætlun Finnlands er áhersla lögð á framtíðarsýn norræns samstarfs, sem er að Norðurlöndin verði samþættasta og sjálfbærasta svæði heims. Í áætlun ársins 2021 eru settar fram leiðbeiningar um virkt samstarf til þess að skapa grænni, samkeppnishæfari og félagslega sjálfbærari Norðurlönd.

Samtaka um framtíðarlausnir. Svo hljóðar yfirskriftin sem lýsir keppikefli væntanlegrar formennsku Danmerkur auk Grænlands og Færeyja í Norrænu ráðherranefndinni árið 2020. Formennskulandið vill hrinda í framkvæmd framtíðarsýn Norrænu ráðherranefndarinnar 2030: Norðurlönd eiga að verða sjálfbærasta og samþættasta svæði heims.

Ungt fólk, sjálfbær ferðaþjónusta og lífríki hafsins eru þau málefnasvið sem Ísland hefur sett í forgang í formennskuáætlun sinni í Norrænu ráðherranefndinni fyrir árið 2019. Meðal formennskuverkefna eru verkefni er varða forgangsmálefni á Norðurlöndum, á borð við jafnrétti, stafræna þróun og sjálfbæra þróun, ásamt heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna.

Sjálfbær, nýskapandi og örugg Norðurlönd fyrir alla eru einkunnarorð Svía þegar þeir taka við formennsku í Norrænu ráðherranefndinni 2018. Stafræn væðing er rauður þráður í formennskuáætluninni.

Norðmenn fara með formennsku í Norrænu ráðherranefndinni árið 2017. Formennska Norðmanna leggur áherslu á Norðurlönd á umbreytingaskeiði, Norðurlöndum í heiminum og Norðurlönd í Evrópu.

Finnar fara með formennsku í Norrænu ráðherranefndinni árið 2016. Meginþemu formennsku Finnlands eru vatn, náttúra og mannfólk.

Vöxtur, velferð og gildi, ásamt málefnum norðurslóða, eru meginþemu í formennskuáætlun Dana fyrir Norrænu ráðherranefndina árið 2015.

Grænt hagkerfi og trygging norræna velferðarþjóðfélagsins eru í öndvegi í formennskuáætlun Íslands í Norrænu ráðherranefndinni árið 2014.