Sami Said

Sami Said
Photographer
Annika af Klercker
Sami Said: Människan är den vackraste staden. Skáldsaga, Natur och Kultur, 2018. Tilnefndur til bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs 2019.

Rökstuðningur:

Sami Said (fæddur 1979 í Keren í Erítreu) steig fyrst fram á ritvöllinn 2012 með skáldsögunni Väldigt sällan fin, sem vakti nokkra athygli og fjallar um tilraunir námsmanns til að finna sjálfan sig innan um væntingar fjölskyldunnar frá Erítreu annars vegar og fordóma eða misskildan velvilja í sænsku samfélagi hins vegar. Því næst kom út skáldsagan Monomani (2013) og sú sem nú er tilnefnd er þriðja skáldsaga höfundarins. Vorið 2019 er væntanleg frá honum barnabók að nafni Äta gräs, myndskreytt af Sven Nordqvist.

Í Människan är den vackraste staden er sorgum og gleði óskráða innflytjandans San Francisco lýst með hugvitssamlegri málnotkun og kímni, á ferðalagi sem fer í gagnstæða átt en vant er: frá norðurskandinavískri sveit gegnum Eyrarsund og Suður-Evrópu, aftur til lands bernskunnar. Einkum er eftirminnilegur sá hluti sem gerist á ónefndri suðurevrópskri eyju, þar sem San Francisco vinnur hjá „Maddömu“ sem stýrir niðurníddum almenningsgarði sem hópurinn „Svarttupparna“ gerir einnig tilkall til. Hér verður skáldsagan að táknsögu fyrir evrópska samtímasögu, málefni flóttamanna og fasisma.

Það skortir ekki raunsæisbrodd í lýsingunni á samtímanum en Said grefur gjarnan undan væntingum lesandans með táknrænum viðsnúningum. Þannig er hinn ofsóknarbrjálaði vinur Richard/Hussein – sem fer út í öfgar íslamshaturs í viðleitni sinni til að verða sænskur – spegilmynd af persónunni Abdul/Fredrik úr fyrstu skáldsögu höfundarins; innfæddum Svía sem snýst til íslamstrúar af yfirdrifnum ákafa. Og í vel upp byggðri lykilsenu þar sem San Francisco er staddur í útibúi Western Union og sannfærir innflytjendahjón um að sonur þeirra eigi skilið að fá peningasendingu frá þeim verður útkoman töfrum líkust: sjálf hans rennur saman við soninn og hann fær peningana sem hinn sat og beið eftir.

Á heildina litið er Människan är den vackraste staden skrautleg skálkasaga, með aðalpersónu sem minnir á nútíma Birting að því leyti að honum hefur verið kastað út í harðan heim þar sem velviljuð bjartsýni hans er ýmist tortryggð eða misnotuð. Ólíkt Voltaire vottar þó ekki fyrir bölsýni hjá sögumanni. Í meðförum Saids virðist hið hjartnæma traust sem San Francisco ber til samferðafólks síns ekki heimskulegt, heldur verðugt markmið í nafni húmanismans. Það er tæpast tilviljun að San Francisco er einnig dýrlingsnafn og í hlutverki hans sem hins eilíflega fyrirgefandi sonar er einnig hægt að sjá í honum kristsgerving.