Marjatta Levanto og Julia Vuori (myndskr.)

Marjatta Levanto och Julia Vuori (ill.)
Photographer
Heini Lehväslaiho
Marjatta Levanto og Julia Vuori (myndskr.): Leonardo oikealta vasemmalle. Fræðibók, Teos, 2014

Leonardo oikealta vasemmalle (Leonardo frá hægri til vinstri) er fræðibók um endurreisnarsnillinginn Leonardo da Vinci (1452–1519) og greinilegt að höfundur bókarinnar vanmetur ekki hinn unga markhóp sinn. Ekki er mikið vitað um ævi da Vincis, en með hjálp vinnudagbóka og skissubóka hefur þó verið unnt að púsla saman einhverri mynd af einkalífi hans: hann var dýravinur og friðarsinni sem naut þess jafnframt að skipuleggja veislur og elda súpur! Titill bókarinnar vísar í þann sið da Vincis að skrifa texta sína líkt og speglaða, frá hægri til vinstri.

Marjatta Levanto á að baki umfangsmikið höfundarverk á sviði listabóka fyrir börn. Hún býr yfir einstökum hæfileika til að vekja áhuga barna, sem hafa litla eða enga fyrirframþekkingu á efninu, á þeim aragrúa blæbrigða sem búa í einstöku verki. Í Leonardo oikealta vasemmalle er sagt frá helstu verkum da Vincis. Texti Levanto er aðgengilegur, líflegur og allt annað en þurr, þrátt fyrir að halda sig samviskulega við staðreyndir. Bókin á því sannarlega erindi sem kennsluefni í myndlist í skólum og sem ítarefni í listasögu.

Á almennari nótum hvetur höfundur unga lesendur til að fylgja fordæmi da Vincis og velja sér viðfangsefni sem skiptir þá máli. Þannig má skilja bókina sem innblásna varnarræðu fyrir sköpunargáfuna. Það var ekki alltaf hin endanleg útkoma sem skipti Leonardo da Vinci máli, heldur varði hann einnig miklum tíma í að hugsa og bollaleggja.

Málverk da Vincis, smáatriðin og uppdrættirnir sem finna má í skissubókinni, skipta auðvitað mestu. Umbrot bókarinnar og prent er mjög vel úr garði gert, en meðal annars eru mismunandi textagerðir lítið eitt sundurgreindar með hjálp mismunandi lita. Með gagnsæjum síðum er sýnt hvernig uppdrættir og hugmyndir renna saman.

Julia Vuori og Marjatta Levanto hafa unnið í sameiningu að fjölmörgum fræðibókum fyrir börn. Einkennandi fyrir verk Juliu Vuori eru ævintýralegar persónur sem ýmist kallast á við listaverkin í bókunum eða lifa eigin lífi við hlið þeirra, en útkoman er ávallt heillandi. Það má með sanni segja að Vuori færi hina háleitu myndlist nær hversdeginum og setji hana fram á hátt sem er aðgengilegur börnum. Leonardo da Vinci fann meðal annars upp vélmennið, en pjáturkarlinn viðkunnanlega sem kemur fyrir í teikningum Vuori má einnig sjá sem hliðarsjálf listakonunnar, sem sinnir eigin rannsóknum á spássíum bókarinnar.

Marjatta Levanto (f. 1944) hefur á ferli sínum lagt gríðarmikið af mörkum á sviði safnakennslu og myndlistaruppeldis. Hún hefur gefið út barnabækur með myndlistaruppeldislegu gildi síðan á 9. áratug síðustu aldar. Í fræðibókum sínum um myndlist og listasögu, sem ætlaðar eru börnum, hefur hún meðal annars vakið athygli á verkum hinna virtu finnsku málara Hugos Simberg og Eeros Järnefelt, sem störfuðu kringum aldamótin 1900, og safneign Ateneum-listasafnsins í Helsinki auk annarra norrænna safna. Á árunum 2005–2008 var Levanto forstöðukona Finnlandsstofnunarinnar í París. Hún hefur meðal annars hlotið verðlaun finnska ríkisins fyrir bókmenntir og barnamenningu.

Julia Vuori (f. 1968) er myndskreytir, grafískur hönnuður og teiknimyndasöguhöfundur. Auk bóka Marjöttu Levanto hefur hún myndskreytt myndabækur og getið sér gott orð fyrir fígúruna Sika (Svín), sem hefur komið fyrir í teiknimyndadálkum í helgarútgáfu dagblaðsins Helsingin Sanomat og einnig í ótal barnabókum. Vuori hefur m.a. hlotið Finnlandsverðlaunin, sem veitt eru ungu listafólki, barnamenningarverðlaun ríkisins og Rudolf Koivu-verðlaunin, sem veitt eru myndskreytum. Julia Vuori á ekki langt að sækja teiknihæfileikana en faðir hennar, Pekka Vuori, var grafískur hönnuður og teiknimyndasöguhöfundur og myndskreytti einnig fjölda barnabóka.