Grunnskóli í Svíþjóð

Ef þú flytur til Svíþjóðar með barn sem hefur gengið í skóla í öðru norrænu landi og vilt innrita barnið í sænskan skóla skaltu hafa samband við sænska skólann til að fá upplýsingar um hvaða gögn þurfa að fylgja. Þau þurfa að vera á skandinavísku máli eða ensku.

Barnið þitt á rétt á skólagöngu í Svíþjóð á sama stigi og í heimalandi þess, með jafnöldrum sínum, óháð tungumálakunnáttu.

Í Svíþjóð hefja börn skólagöngu í forskólabekk (förskoleklass) árið sem þau verða sex ára til þess að búa sig undir skólagöngu.

Forskólabekkur er hluti af skólaskyldunni í Svíþjóð og er sérstakt skólastig en er oft rekinn á sama stað og grunnskóli. Hlutar af námskrá grunnskóla gilda um forskólann.

Öll börn í Svíþjóð eiga rétt á og eru skyldug til að hljóta grunnskólakennslu í tíu ár. Sænski grunnskólinn og samsvarandi skólagerðir (grundsärskola og specialskola) samanstanda af forskólabekk og níu bekkjum (1. - 9. bekkur) sem skipt er upp í haust- og vorönn.

Í Svíþjóð stýrir ríkið skólakerfinu með lögum, reglum og námsáætlunum sem setja markmið og viðmiðunarreglur fyrir skólastarfið. Skólayfirvöld, Skolverket, bera ábyrgð á að fylgja eftir, meta, þróa og hafa eftirlit með skólastarfi.

Í Svíþjóð bera sveitarfélögin meginábyrgð á grunnskólum, sem eru að mestu fjármagnaðir af hinu opinbera og gjaldfrjálsir. Grunnskólar eru bæði á vegum sveitarfélagsins og einkareknir („fristående skoler“).

Grunnskólar geta verið reknir af sveitarfélögunum eða sjálfstæðir. Flestir skólar eru reknir af sveitarfélögunum og nemendur ganga oftast í slíkan skóla sem er næstur heimilinu.

Lítill hluti nemenda gengur í einkaskóla sem einnig eru fjármagnaðir af hinu opinbera. Einkaskólar eru opnir öllum og kennslan skal samsvara kennslu í skólum á vegum sveitarfélaganna. Einkaskólar geta verið í eigu fyrirtækis, stofnunar eða félags en ekki sveitarfélaga.

Allir grunnskólar fylgja sömu námskrá, en einkaskólar geta haft áherslur sem eru ólíkar þeim sem sveitarfélagið hefur, t.d. hvað trú eða kennslufræði varðar.

Allir skólar geta sérhæft sig á einhvern hátt, til dæmis með því að kenna á ensku eða með menningar- eða íþróttanámi.

Samkvæmt sænskum skólalögum þurfa allir nemendur að ljúka starfsnámi í 8. og/eða 9. bekk. Það nefnist „prao“, sem er stytting á „praktisk arbejdslivsorientering“, sem tryggir að nemendur fái að kynnast því hvernig er að vinna á vinnustað.

Nánari upplýsingar um grunnskólann fást hjá Skolverket eða sveitarfélaginu í Svíþjóð.

Í sumum norrænum löndum er fræðsluskylda en í Svíþjóð Svíþjóð er skólaskylda. Skólaskylda felur í sér að börn fái kennslu í skóla og að nemandinn skuli taka þátt í kennslunni sem fram fer í skólanum nema hann hafi gilda ástæðu til þess að taka ekki þátt.

Hvert námsár skiptist í tvær annir, vorönn og haustönn.

Skólaskylda hefst á haustönn þess almanaksárs sem börnin verða sex ára.

Skólaskyldu lýkur að jafnaði að loknu tíunda skólaári. Ef barnið er í sérskóla lýkur skólaskyldu að loknu ellefta ári.

Öll börn sem almenn skólaskylda nær til eiga rétt á ókeypis grunnnámi.

Í Svíþjóð geta foreldrar valið skóla fyrir börn sín hvar sem er í sveitarfélaginu sem þau búa í. Í sumum hlutum Svíþjóð gilda sérstakir samningar sem gera foreldrum kleift að velja um skóla hvar sem er í landinu.

Möguleikinn á að velja skóla er því ekki takmarkaður við þann hluta sveitarfélags eða borgar sem barnið býr í. Óskir foreldra geta þó ekki gengið á rétt annars nemenda til að fá inngöngu í skóla nærri heimili sínu. Þetta nefnist nálægðarregla („närhetsprincipen“).

Við val á skóla skal sveitarfélagið taka tillit til óska foreldra og barna um skóla og til reglunnar um nálægð frá skóla, en barnið á þó ekki rétt á að komast í ákveðinn skóla.

Foreldrar og nemendur geta valið um skóla á vegum sveitarfélagsins og einkaskóla (einkarekinna skóla). Stundum þarf að skrá sig á biðlista fáeinum árum áður en nám hefst til þess að komast að í einkaskóla. Einkaskóli ber sjálfur ábyrgð á inntöku nemenda og hefur eigin aðferðir við val á nemendum.

Á utbildningsinfo.se eru nánari upplýsingar um þá skóla sem standa til boða.

Hafðu samband við það sænska sveitarfélag sem þið hyggist flytja til til þess að fá upplýsingar um hvernig á að skrá barn í þann skóla sem óskað er eftir í Svíþjóð.

Börn sem eru búsett í Svíþjóð um skamman tíma eða hafa aðrar ástæður til að stunda nám í alþjóðlegum skóla eiga rétt á því ef skólinn er viðurkenndur sem alþjóðlegur skóli af Skolinspektionen í Svíþjóð.

Til þess að fá viðurkenningu verður nám í skólanum að vera jafngilt námi í sænskum grunnskóla.

Í grunnskólum eru einkunnakvarðar í sex þrepum, A-F. Þau fyrstu fimm A-E merkja að nemandi hafi staðist próf. F er falleinkunn, sem merkir að nemandinn hafi ekki staðist próf.

Í lok hverrar annar frá 6. bekkjar til 9. bekkjar fá nemendur einkunnir („terminsbetyg“) fyrir þau fög sem kennd hafa verið. Gefnar eru einkunnir í öllum þeim greinum sem nemandinn hefur fengið kennslu í. Skólastjóri getur einnig ákveðið að skóli gefi einkunnir frá 4. bekk.

Í lok vorannar í 9. bekk fær nemandinn lokaeinkunn (slutbetyg). Lokaeinkunnin er notuð þegar sótt er um framhaldsskóla.

Í grunnsérskólum eru gefnar einkunnir ef nemandi eða forráðamaður nemanda óskar eftir því. Í sérskólum eru gefnar einkunnir í 7.-10. bekk.

Norrænu skólakerfin eru ekki nákvæmlega eins. Hér að neðan sést hvernig skólastigin skiptast í norrænu ríkjunum fimm. Tölur innan sviga sýna að viðkomandi skólastig sé ekki skyldugt.

Árgangur 0 er forskóli (förskola) og á eftir fylgir 9–10 ára skólaganga í norrænu löndunum.

Svíþjóð          Danmörk          Finnland         Ísland          Noregur          Aldur

     0                     0                      (0)                 1                  1                 6

     1                       1                      1                    2                  2                 7

     2                      2                       2                   3                  3                 8

     3                      3                       3                   4                  4                 9

     4                      4                       4                   5                  5                10

     5                      5                       5                   6                  6                11

     6                      6                       6                   7                  7                12

     7                      7                       7                   8                  8                13

     8                      8                       8                   9                  9                14

     9                      9                       9                  10                10               15

     -                    (10)                   (10)                 -                   -               16

Nemandi sem á forráðamann með annað móðurmál en sænsku á rétt á móðurmálskennslu í því tungumáli ef tungumálið er talað á heimilinu dags daglega, nemandinn hefur grunþekkingu á tungumálinu og ef minnst fimm nemendur óska eftir móðurmálskennslu í sveitarfélaginu.

Ef móðurmál forráðamannsins er viðurkennt sænskt minnihlutatungumál skal bjóða nemandanum móðurmálskennslu jafnvel þótt tungumálið sé ekki talað að staðaldri á heimilinu og jafnvel þótt ekki séu til staðar fimm nemendur.

Sænsku minnihlutatungumálin eru finnska, meänkieli (tornedalsfinnska), samíska (allar mállýskur), romani, chib og jiddíska.

Í Svíþjóð geta grunnskólanemar tekið þátt í frístundastarfi á frístundaheimili (fritidshem), í opnu frístundastarfi eða í gæslu frá því þau eru sex ára og til loka vorannar á því ári sem barnið verður 13 ára.

Til eru bæði frístundaheimili á vegum sveitarfélaganna og einkarekin („fristående“). Einkarekin frístundaheimili geta verið rekin af hlutafélögum, trúarsamfélögum, sjóðum eða sameignarfélögum.

Sveitarfélögin bera ábyrgð á að finna frístundaheimili og útvega börnum pláss á þeim. Sveitarfélögin samþykkja einkarekin frístundaheimili sem hafa í meginatriðum sömu reglur og sveitarfélögin. Sveitarfélögin hafa eftirlitsskyldu með einkareknum frístundaheimilum innan sveitarfélaganna.

Frístundaheimilið er opið frá því snemma á morgnana fram á kvöld til þess að gera foreldrum kleyft að stunda vinnu eða nám. Foreldrar þurfa að jafnaði að greiða fyrir vistina á frístundaheimilinu.

Í flestum tilvikum er frístundaheimilið tengt skólanum og undir sömu stjórn og skólinn.

Nemendur sem eiga heima langt frá skóla, búa við fötlun eða þurfa af öðrum ástæðum á akstri í og úr skóla að halda geta í ákveðnum tilvikum átt rétt á ókeypis skólaakstri (skolskjuts). Hafðu samband við sveitarfélagið til að fá nánari upplýsingar.