Andlát og arfur í Noregi

Þegar einstaklingur sem er búsettur í Noregi deyr þarf læknir að senda dánarvottorð til þjóðskrár. Dánarvottorð er staðfesting læknis á andláti. Læknirinn getur sent það rafrænt eða á pappír. Ef grunur leikur á að andlát hafi ekki borið að með eðlilegum hætti skal tilkynna lögreglustjóra (lensmann)/lögreglu um það. Spyrðu lækninn ef þú ert óviss um hvort vottorð hafi verið sent. 

Vinnumála- og velferðarstofnunin (NAV) ber ábyrgð á að tilkynna þjóðskrá um andlát utan Noregs. Ef einhver nákomin(n) þér hefur fallið frá og þú ert ekki viss um hvort NAV hafi fengið tilkynningu skaltu hafa samband við NAV. 

Sem aðstandandi berð þú ábyrgð á að héraðsdómur fái tilkynningu um andlátið. Yfirleitt sendir útfararþjónusta héraðsdómi tilkynningu fyrir hönd aðstandenda. Við andlát ættir þú því að hafa samband við útfararþjónustu sem aðstoðar þig einnig við praktísk atriði í tengslum við andlátið.

Þegar héraðsdómur hefur fengið tilkynningu um andlát berst bréf með hagnýtum upplýsingum. Í bréfinu er aðstandandinn beðinn um að ákveða hvernig eigi að gera upp dánarbúið.

Ef aðstandandi þinn deyr í Noregi en þú býrð í öðru landi bera norsk yfirvöld ábyrgð á að tilkynna andlátið til yfirvalda í þínu landi sem koma tilkynningu áleiðis til þín.

Þegar norskur ríkisborgari lést erlendis sendir norska utanríkisþjónustan í landinu sem einstaklingurinn lést í dánarvottorð til skattyfirvalda. Þá verður andlátið skráð í þjóðskrá.

Ef hinn látni var skráður með búsetu í Noregi senda skattyfirvöld dánarvottorðið til þess héraðsdóms þar sem hinn látni var síðast með skráða búsetu.

Algengast er að greftrun eða líkbrennsla fari fram eigi síðar en tíu dögum eftir andlát. Ef um líkbrennslu er að ráða ber að jarðsetja öskuna eigi síðar en sex mánuðum eftir andlátið.

Það eru aðstandendur með rétt til að jarðsetja hinn láta sem sjá um útförina. Ef enginn sér um jarðsetningu ber búsetusveitarfélagi hins látna að annast hana. Ef hinn látni var ekki búsettur í Noregi er það sveitarfélagið þar sem andlátið bar að sem sér um jarðsetningu. Sveitarfélagið getur krafið dánarbúið um greiðslu vegna jarðsetningarinnar.

Norsku almannatryggingarnar, NAV, veita í einstaka tilvikum útfararstyrk. Hann er veittur ef þörfin er greinileg en til þess að geta sótt um styrkinn þarf hinn látni/hin látna að hafa verið aðili að norska almannatryggingakerfinu. Sérreglur gilda ef andlát ber að erlendis. Einnig gilda sérreglur ef um vinnutengt dauðaslys er að ræða. Fáið nánari upplýsingar um reglurnar hjá NAV.

Útgjöld vegna andláts í útlöndum skulu greidd af tryggingu hins látna, af dánarbúinu eða aðstandendum hins látna. Kostnaðurinn getur til að mynda verið vegna geymslu í líkhúsi, heimflutningi á hinum látna eða duftkerfi.

Þegar erlend yfirvöld gefa út dánarvottorð styðst norska utanríkisþjónustan við vottorðið þegar hún sendir formlega tilkynningu til Skatteetagen (þjóðskrár) í Noregi um andlát norsks ríkisborgara eða erlends ríkisborgara með lögheimili í Noregi samkvæmt þjóðskrá. Oft kemur aðstandendum á óvart hve langan tíma tekur að ganga frá öllum formlegum atriðum þegar andlát ber að í öðru landi en búsetulandinu.

Erfingjar skulu snúa sér til héraðsdóms sem sér um  skiptastjórn á dánarbúum. Skipti á dánarbúi felur í sér skiptingu á arfi, það er að deila út eigum hins látna. Í Ósló er það embætti bæjarfógeta sem annast skipti á dánarbúum. Annars staðar í landinu eru þau á höndum héraðsdóms.

Í Noregi er ekki um búskipti að ræða.

Hverjir erfa?

Þú erfir ef hinn látni/hin láta getur þín í erfðaskránni eða ef erfðalögin kveða á um það. Hafi hinn látni/hin látna ekki gert erfðaskrá eru það lögerfingjar og hugsanlegur eftirlifandi maki sem erfa. Ættingjar skiptast í þrjú erfðaþrep, eða erfðaflokka.

Erfingjar þurfa að ákveða hvernig búinu er skipt, það er hver á að skipta arfinum milli erfingja. Í skiptalögum er kveðið á um hvernig staðið skuli að skiptingu dánarbúa. Héraðsdómur getur leiðbeint um hvernig þú gerir upp dánarbúið (eignir og skuldir).

Hvernig skiptist arfurinn?

Einkaskipti eru algengust, það er að erfingjar komi sér saman um skiptingu eigna. Því er mikilvægt að skera úr um hverjir séu eiginlegir erfingja hins látna/hinnar látnu. Ef erfingjarnir velja einkaskipti veitir héraðsdómur þeim skiptavottorð. Vottorðið veitir erfingjunum umráðarétt yfir eignum hins látna/hinnar látnu.

Einkaskipti gera ráð fyrir að einn erfingi hið minnsta taki á sig ábyrgð á skuldum hins látna / hinnar látnu. Erfingjar sem óska eftir skiptavottorð eða öðrum vottorðum verða að fylla út umsóknareyðublað og undirrita það.

Ef erfingjar óska ekki eftir því að taka á sig ábyrgð á skuldum eða skiptingu eigna hins látna/hinnar látnu getur héraðsdómur ef þess er óskað látið fara fram opinber skipti. Þá tilnefndir héraðsdómur skiptastjóra sem sér um stjórnun dánarbúsins fyrir hönd dómstóla. Reglan er sú að skiptastjórinn sjái um samskipti við erfingjana. Þegar gengið hefur verið frá öllum atriðum varðandi skiptingu búsins (til að mynda sölu eigna, lausn ágreinings, greiðslu skulda dánarbúsins) sendir skiptastjóri málið til héraðsdóms sem lýkur opinberum skiptum með tilkynningu um skiptingu arfsins til erfingja.

Erfðaskattur

Erfðaskattur var lagður af í Noregi árið 2014. Engu að síður ber þér að tilkynna arf til Skatteetagen.