Tom Malmquist: I varje ögonblick är vi fortfarande vid liv

Tom Malmquist
Photographer
Viktor Gårdsäter
Skáldsaga, Natur och Kultur, 2015

Vorið 2012 veikist Karin, kærasta Toms Malmquist, skyndilega. Hún reynist vera með bráðahvítblæði. Þegar Karin greinist er hún gengin sjö mánuði með fyrsta barn parsins. Barnið lifir, Karin ekki. Eftir fáeinar vikur á örvæntingarfullum hlaupum á milli gjörgæsludeildar og fæðingardeildar Karolinska-sjúkrahússins verður Tom að yfirgefa spítalann – með nýfædda dóttur sína, Liviu, en án konunnar sem hefur verið lífsförunautur hans undanfarin tíu ár. Ekki líður á löngu áður en Tom missir föður sinn, íþróttafréttamanninn fræga Thomas „Malmen“ Malmquist

I varje ögonblick är vi fortfarande vid liv er sorgarsaga, og ástarsaga. Hún fjallar um dauðann og allt það myrka og fáránlega sem fylgir í kjölfar hans; um sorg, reiði, ringulreið og hræðslu. Þetta er saga um karlmennskuna, um takmörk hennar og þá kröfu sem hún gerir um styrk, um það að koma ekki orðum að eigin tilfinningum. En þetta er einnig saga um djúpa og trausta hversdagsást, forgengileika lífsins, gildi smæstu augnablika þess og um þann tíma sem við fáum saman, þrátt fyrir allt.

Malmquist skrifar um allar hliðar sorgarinnar á beinskeyttan, nakinn og náinn hátt, allt frá hinni nánast sjúklega nákvæmu lýsingu á dauðastríði Karinar til sjálfsskoðunar föður í sögulok. Þetta er bók sem hefur svipuð áhrif á lesandann og kjaftshögg, og helsti styrkleiki hennar liggur í smáatriðunum: Í lýsingunni á þeirri yfirgengilegu skriffinnsku sem hlýst af því að Tom gafst ekki tími til að gangast opinberlega við „stúlku Lagerlöf“. Í reiðinni sem Tom beinir gegn móður sinni, þegar hún grisjar eina af pelargóníunum hennar Karinar að honum forspurðum. Í minningunni af Karinu að lakka á sér táneglurnar og horfa á gamanþátt, örfáum dögum áður en hún var lögð inn á sjúkrahús og átti ekki afturkvæmt þaðan. Í pokum af ungbarnafötum sem streyma inn á heimilið frá velviljuðum en ráðalausum vinum og kunningjum og mynda brátt háan stafla inni í íbúðinni.

I varje ögonblick är vi fortfarande vid liv er ekki bara áhrifamikil saga heldur einnig listavel skrifuð, með ríkulegum blæbrigðum og margslunginni uppbyggingu. Það er erfitt að skrifa um persónulega sorg, en að skrifa slíkt verk eins vel og með jafn heildrænum stíl og Malmquist hefur gert er hreint og beint bókmenntalegur stórsigur. Mismunandi stílbrigði og hrynjandi í textanum, sem endurspegla hin ýmsu skeið sorgarársins – snarpt áfall, hyldjúpa sorg, óraunverulega endurkomu til lífsins af sjúkrahúsinu, hægan bata sem hefst á sólríkum morgni í garði leikskólans – svo og það hvernig höfundur spinnur textann í kringum hin fimm skilningarvit líkamans, allt eru þetta dæmi um þau verkfæri sem hann nýtir til að byggja upp bók sem að öðrum kosti hefði getað hrunið undan þunga umfjöllunarefnisins. Stíllinn er látlaus, raunsær og laus við tilfinningasemi, en ávallt skín þó í gegn ljóðræn orka, brýning skynjunar, lágmælt hvísl um hið eilífa handan þess einstaka.

Tom Malmquist (1978) er ljóðskáld og tónlistarmaður. Eftir hann liggja ljóðabækurnar Sudden death (2007) og Fadersmjölken (2009). I varje ögonblick är vi fortfarande vid liv fékk afbragðsviðtökur gagnrýnenda og almennings á síðasta ári og er einhver sterkasta bók sem skrifuð hefur verið á sænsku um sorgina.