Sænskur ríkisborgararéttur

Ef þú færð sænskan ríkisborgararétt öðlast þú öll þau réttindi sem aðrir sænskir ríkisborgarar njóta.

Ríki geta í vissum tilfellum veitt ríkisborgurum sínum réttindi sem ríkisborgarar annarra landa njóta ekki án þess að það teljist vera mismunun. Til dæmis er leyfilegt að aðeins ríkisborgarar hafi kosningarétt í þingkosningum.

Síðustu ár hefur einnig sést að í sérstökum aðstæðum hafa ríki neitað öðrum en ríkisborgurum sínum inngöngu í landið.

Hægt er að gerast sænskur ríkisborgari með mismunandi leiðum, til dæmis fæðingum ættleiðingu, yfirlýsingu, umsókn eða endurupptöku ríkisfangs.

Hér að neðan eru gefnar upplýsingar um þær kröfur sem þarf að uppfylla og hvað þarf að gera til að fá sænskan ríkisborgararétt í mismunandi aðstæðum.

Sænskur ríkisborgararéttur við fæðingu

Ríkisfang foreldra ræður því hvaða ríkisfang barn færð við fæðingu í Svíþjóð, og það sama á við annars staðar á Norðurlöndum.

Börn sem eiga sænskt foreldri og fæðast eftir 1. apríl 2015 geta sjálfkrafa fengið sænskan ríkisborgararétt óháð því hvar í heiminum þau fæðast.

Börn sem fædd eru fyrr en 1. apríl 2015 í öðru landi en Svíþjóð og eiga sænskan föður og erlenda móður sem ekki eru gift verða ekki sjálfkrafa sænskir ríkisborgarar. Til þess að barnið verði sænskur ríkisborgari þarf faðir þess að skila inn yfirlýsingu um sænskan ríkisborgararétt fyrir barnið.

Barnið getur einnig orðið sænskur ríkisborgari með skilríkjum, það er ef foreldrarnir ganga í hjónaband síðar og barnið er yngra en 18 ára og ógift.

Ef þú ert sænskur ríkisborgari og ættleiðir barn sem er yngra en 12 ára verður barnið sjálfkrafa sænskur ríkisbornari við ættleiðinguna ef barnið er ættleitt með úrskurði í Svíþjóð eða öðru norrænu landi, ef það er ættleitt með erlendri ættleiðingarákvörðun sem er viðurkennd af sænskum yfirvöldum um fjölskyldurétt og stuðning við foreldra (Myndigheten för familjerätt och föräldraskapsstöd) eða ef ættleiðingin er gild í Svíþjóð samkvæmt lögum.

Barn sem hefur náð 12 ára aldri við ættleiðingu getur orðið sænskur ríkisborgari með umsókn.

Skráning sænsks ríkisfangs við fæðingu barns í öðru landi

Ef þú ert sænskur ríkisborgari með fasta búsetu í öðru landi og barnið þitt fæðist í því landi á ekki að skrá barnið í þjóðskrá í Svíþjóð við fæðingu. Það þýðir að barnið fær ekki sænska kennitölu.

Þess í stað er hægt að skrá barnið með eigin- og kenninafni þess með því að senda nafnumsókn fyrir börn sem fædd eru erlendis með eyðublaði SKV 7750 til Skatteverket. Eyðublaðið og aðrar gagnlegar upplýsingar fyrir foreldra er að finna á vefsíðu Skatteverket.

Ef þú eða foreldi barnsins þíns er ríkisborgari annars norræns lands og býr í Svíþjóð skaltu hafa samband við sendiráð viðkomandi lands í Svíþjóð til að skrá barnið sem ríkisborgara þess lands.

Sendiráðið getur veitt þér nánari upplýsingar um hvernig barnið er skráð sem ríkisborgari og gefið út vegabréf fyrir barnið ef við á.

Þú þarft að framvísa fæðingarvottorði og hjónavígsluvottorði eða öðrum gögnum sem staðfesta hverjir foreldrar barnsins eru ef þeir eru ekki giftir.

Ef þú ert ríkisborgari norræns lands geturðu orðið sænskur ríkisborgari með yfirlýsingu („anmälan“), með því að sækja um ríkisborgararétt („ansökan“) eða með endurupptöku ríkisfangs.

Ef þú hefur af einhverjum ástæðum verið undanþegin(n) sænsku ríkisfangi eða misst sænskt ríkisfang þitt getur þú í vissum tilfellum endurheimt það með því að senda yfirlýsingu til lénsyfirvalda á þínu svæði.

Upplýsingar um hvernig sænskt ríkisfang er tekið upp aftur og hvaða eyðublöð þarf að senda inn er að finna á vefsvæði Migrationsverket.

Ef þú varst áður ríkisborgari annars norræns ríkis en misstir ríkisfang þitt þegar þú gerðist sænskur ríkisborgari getur þú í vissum tilfellum tekur upprunalegt ríkisfang þitt upp aftur.

Ef þú ert ríkisborgari í landi utan Norðurlanda og vilt verða sænskur ríkisborgari geturðu sótt um að fá sænskan ríkisborgararétt hjá Migrationsverket.

Öll norrænu löndin leyfa tvöfalt ríkisfang. Svíþjóð leyfði það frá árinu 2001, Finnland og Ísland frá 2003, Danmörk frá 2015 og Noregur frá 2020.

Það þýðir að í dag er hægt að vera ríkisborgari tveggja norrænna ríkja í einu. Ef þú færð ríkisborgararétt í öðru norrænu landi heldur þú áfram upprunalegu ríkisfangi þínu.

Ef þú ert með tvöfalt ríkisfang áttu rétt á að panta vegabréf frá báðum löndunum.

Upplýsingar um verð og kröfur ríkisborgararéttar og vegabréfa er að finna á vefsíðum landanna.

Öll Norðurlöndin leyfa hins vegar að barn fái tvöfalt ríkisfang við fæðingu. Norðurlöndin hafa þó þá reglu að barnið missir sjálfkrafa ríkisborgararéttinn ef barnið hefur ekki búið í viðkomandi landi fyrir 22 ára aldur.

Réttindi og skyldur í tengslum við sænskt ríkisfang

Bæði réttindi og skyldur fylgja því að vera sænskur ríkisborgari.

Aðeins einstaklingar með sænskt ríkisfang geta kosið og boðið sig fram í þingkosningunum í Svíþjóð.

Sænskir ríkisborgarar geta verið kvaddir til að sinna herskyldu, geta fengið sænskt vegabréf og eiga rétt á aðstoð utanríkisþjónustunnar erlendis.

Meginreglan er sú að þau sem keppa fyrir hönd Svíþjóðar í íþróttum þurfa að vera sænskir ríkisborgarar.

Auk þess er gerð krafa um sænskt ríkisfang fyrir tilteknar stöður hjá hinu opinbera, lögreglunni og hernum.

Ríkisfang hefur þó engin eða mjög takmörkuð áhrif á flest önnur réttindi og skyldur, svo sem almannatryggingar, rétt til grunnskólamenntunar og skatta. Þetta ræðst yfirleitt af því hvar fólk býr og/eða starfar.

Nánari upplýsingar um réttindi og skyldur í tengslum við sænskt ríkisfang er að finna á vefsvæði Migrationsverket.

Ekkert Norðurlandanna sviptir fólk ríkisborgararétti fyrir að taka upp ríkisfang í öðru landi. Ekki þarf heldur að senda umsókn til stofnana „gamla landsins“ til að halda ríkisfangi.

Þú nýtur sömu réttinda og berð sömu skyldur gagnvart báðum ríkjum þínum og allir aðrir ríkisborgarar þeirra beggja. Ef þú ert ríkisborgari tveggja landa þarftu að vita hvaða réttindi þú nýtur og skyldur þú berð í hinu landinu.

Önnur réttindi

Á meðal kosta þess að hafa tvöfalt ríkisfang er að eiga rétt á frjálsri för til fleiri landa, rétt til að vinna eða stunda nám í fleiri löndum, að gefa eigin börnum rétt á fleiri ríkisföngum, eiga rétt á að eiga fastar eigir í mörgum löndum og hafa kosningarétt og rétt til að bjóða sig fram í kosningum í tveimur eða fleiri löndum.

Þú hefur óskorðaðan rétt til að búa og starfa í landi ríkisfangs þíns og hefur kosningarétt í þingkosningum (danskir ríkisborgarar þurfa þó að búa í Danmörku til þess). Þú getur boðið þig fram í þingkosningum, gerst stjórnmálamaður eða starfað í her eða í öðru starfi sem krefst ríkisborgararéttar.

Þú átt rétt á mörgum vegabréfum – einu frá hverju því landi sem þú ert ríkisborgari í. Mundu að þegar þú ferðast til og frá landi þarftu að nota sama vegabréf.

Vernd utanríkisþjónustu og herskylda

Á meðal galla má nefna hættu á að njóta ekki verndar utanríkisþjónustu landsins við dvöl í öðru landi, að þurfa að gegna herskyldu í fleiri en einu landi og hættu á árekstrum milli fjölskylduréttarlaga landanna.

Þú hefur að meginreglunni til rétt á aðstoð utanríkisþjónustu og stofnanna beggja landanna. Þó getur verið erfiðleikum bundið fyrir stofnanir eins lands að aðstoða þig ef býrð í öðru landi þar sem þú ert einnig ríkisborgari.

Ríkisborgarar norrænna landa gegna yfirleitt herskyldu í viðkomandi landi. Einstaklingar með tvöfalt ríkisfang geta valið að ljúka herskyldu í öðru hvoru landanna.

Herskylda getur einnig gilt þrátt fyrir að þú búir í öðru landi og takir upp tvöfalt ríkisfang. Þannig gætir þú til dæmis fengið hverkvaðningu í tengslum við heimsókn til hins landsins sem þú átt ríkisfang í. 

Alþjóðasamningur 44/1968 mælir þó fyrir um að einstaklingur með tvöfalt ríkisfang skuli gegna herskyldu í því landi þar sem hann er búsettur. Þú berð því aðeins herskyldu í búsetulandi þínu samkvæmt alþjóðasamningi um herþjónustu og ríkisborgararétt sem Svíþjóð hefur gert við Danmörk, Finnland og Noreg.