Norðurlandabúar verði betri í að meðhöndla upplýsingaóreiðu

Stafvæðing og samfélagsmiðlar hafa leitt til þess að sprenging hefur orðið í notkun og áhrifum af upplýsingaóreiðu á síðustu 20 árum. Oftast er það í tengslum við stærri fréttaviðburði sem villandi upplýsingar komast á kreik þegar margt fólk leitar svara við spurningum sínum. Þetta er kjarninn í þeirri tillögu sem rædd var á rafrænum septemberfundi nefndarinnar sem fram fór á þriðjudag.

„Það er mikilvægara nú en nokkru sinni að geta skilið á milli réttra og rangra frétta og við þurfum að efla miðlun reynslu á þessu sviði innan Norðurlanda. Það er mikil áskorun að vinna úr öllum þeim upplýsingum sem dynja á okkur alla daga og því leggur nefndin til aðgerðir sem stuðla að aukinni hæfni Norðurlandabúa í fjölmiðla- og upplýsingalæsi. Við þurfum að verða betri í að meta og greina upplýsingaflæðið,“ segir Kjell-Arne Ottosson, formaður nefndarinnar.

Ein árangursríkasta leiðin til að vinna gegn upplýsingaóreiðu er að efla vitund almennings um hana og auka þjálfun í heimildarýni. Ríkisstjórnirnar á Norðurlöndum hafa unnið að því, í mismiklum mæli, að styðja við fræðslu í fjölmiðla- og upplýsingalæsi og því er tækifæri til að skiptast á reynslu sem styrkt getur svæðið í heild. Margar aðgerðir hafa beinst að fræðslu barna og ungs fólks um heimildarýni en aukin áhersla er á eldra fólk sem er í hópi þeirra viðkvæmustu á samfélagsmiðlum.

Norræna þekkingar- og menningarnefndin leggur til að komið verði á laggirnar norrænum starfshópi sem skuli móta stefnu um fræðslu í fjölmiðla- og upplýsingalæsi fyrir alla aldurshópa. Slíkt getur meðal annars falist í kortlagningu á dreifingu upplýsingaóreiðu á Norðurlöndum eða að greina verkefni sem hjálpa til við að vinna gegn upplýsingaóreiðu. Einnig er lagt til að starfshópurinn vinni móti heildarstefnu fyrir samnorrænar aðgerðir.

Þetta er ekki í fyrsta sinn sem falsfréttir eru á dagskrá í norrænu samstarfi. Árið 2017 var haldinn norrænn fundur sérfræðinga sem gat af sér skýrsluna „Fighting Fakes – The Nordic Way“. Þá voru falsfréttir í kjölfar kórónufaraldursins ræddar á rafrænum sumarfundi ársins og í formennskuáætlun Íslands í Norðurlandaráði er upplýsingaóreiða nefnd sem ógn við traust í samfélaginu og grundvallargildi lýðræðisins.

„Að standa vörð um lýðræðið og verjast upplýsingaóreiðu er veigamikið forgangsmálefni Íslands árið 2020. Okkur langar að sýna fram á hvernig Norðurlönd geta beitt sér í sameiningu gegn falsfréttum. Getum við til dæmis styrkt stöðu vandaðra fjölmiðla og getum við aukið meðvitund meðal almennings,“ segir Silja Dögg Gunnarsdóttir, forseti Norðurlandaráðs.