Samþykktir fyrir barna- og unglingabókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs

Markmið verðlauna Norðurlandaráðs er að auka áhuga á menningarsamkennd og umhverfissamstarfi Norðurlanda og að veita viðurkenningu fyrir framúrskarandi starf á sviði lista og umhverfismála. Verðlaunin eiga að stuðla að því að vekja athygli á samstarfi Norðurlanda og marka því stöðu.

§ 1. Almenn ákvæði

Barna- og unglingabókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs voru sett á stofn árið 2013 að tillögu Norðurlandaráðs.

Samþykktirnar fyrir Barna- og unglingabókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs eru mótaðar í sameiningu af Norðurlandaráði og Norrænu ráðherranefndinni.

Hefja skal viðræður um endurskoðun samþykktanna ef annað hvort Norðurlandaráð eða Norræna ráðherranefndin óska eftir því.

Samþykktirnar, og þar með Barna- og unglingabókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs, verða ógiltar ef Norðurlandaráð og Norræna ráðherranefndin komast að samkomulagi um það.

Norræna ráðherranefndin fjármagnar starfsemina undir liðnum norrænt menningarsamstarf. Upphæð Barna- og unglingabókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs er ákveðin í tengslum við umfjöllun um fjárhagsáætlunina.

Norræna ráðherranefndin hefur umsjón með verðlaununum. Norræna ráðherranefndin getur gert samning við þriðja aðila um að sinna skrifstofuhlutverki fyrir verðlaunin (skrifstofa verðlaunanna).

§ 2. Verkið sem verðlaunað er

Verðlaunin eru veitt fyrir fagurbókmenntaverk fyrir börn og unglinga sem samið er af núlifandi höfundi á einu af norrænu tungumálunum.

Til norrænna tungumála í þessu sambandi teljast danska, norska, sænska, finnska, íslenska, grænlenska, færeyska og samíska.

Með fagurbókmenntum er í þessu sambandi átt við ljóðlist, prósa og leikrit. Í verkinu geta verið hvort tveggja texti og myndir og það þarf að uppfylla ítrustu kröfur um bókmenntaleg og listræn gæði.

Til greina koma verk á dönsku, finnsku, íslensku, norsku og sænsku sem gefin hafa verið út síðustu tvö heilu ár áður en verðlaunin eru veitt. Jafnframt koma til greina verk á grænlensku, færeysku, samísku eða verk frá Álandseyjum sem gefin hafa verið út síðustu fjögur heilu ár áður en verðlaunin eru veitt.

Norræna dómnefndin getur ákveðið að skipta verðlaunum milli fleiri en eins einstaklings ef höfundar verðlaunaverksins eru fleiri en einn, til dæmis ef rithöfundur og myndskreytir eða álíka hafa samið það í sameiningu.

Tilkynnt er um verðlaunahafann og verðlaunin afhent einu sinni á ári í tengslum við viðburð sem Norðurlandaráð velur.

Norðurlandaráð þarf að tilkynna skrifstofu verðlaunanna í síðasta lagi í upphafi árs hvar og hvenær eigi að afhenda verðlaunin.

Í síðasta lagi þremur vikum fyrir afhendingu verðlaunanna þarf norræna dómnefndin að tilkynna framkvæmdastjóra Norðurlandaráðs um ákvörðun sína og rökstuðning.

§ 3. Landsbundnu dómnefndirnar og norræna dómnefndin

Í tengslum við bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs eru starfræktar landsbundnar dómnefndir í Danmörku, Finnlandi, Íslandi, Noregi og Svíþjóð. Jafnframt er starfandi norræn dómnefnd.

Eftir að hafa leitað umsagnar Norðurlandaráðs og skrifstofu verðlaunanna tekur Norræna ráðherranefndin saman handbók um umsjón verðlaunanna. Í því sambandi eru meðal annars settar reglur um eftirfarandi:

• Starfsemi dómnefndanna
• Árlega dagskrá verðlaunanna
• Reglur um kosningu
• Greiðslur til aðal- og varamanna í dómnefndunum

Landsbundnu dómnefndirnar

Landsbundnar dómnefndir í hverju landi tilnefna til verðlaunanna.

Í landsbundnu dómnefndunum í Danmörku, Íslandi, Noregi og Svíþjóð eru tveir aðalmenn og einn varamaður. Í finnsku dómnefndinni er einn aðalmaður og einn varamaður frá hvoru málsvæði í Finnlandi.

Aðalmenn og varamenn í landsbundnu dómnefndunum eru skipaðir af Norrænu ráðherranefndinni (af framkvæmdastjóranum) eftir tillögu menningarmálaráðuneytisins í hverju landi. Þeir sitja í fjögur ár með möguleika á framlengingu í fjögur ár til viðbótar. Aðal- og varamönnum er skipt út samkvæmt ákveðnu kerfi sem lýst er í fylgiskjali tvö með handbókinni.

Hægt er að skipa aðal- og varamenn sem setið hafa í tvö fjögurra ára tímabil að nýju eftir fjögurra ára ára hlé.

Tilnefna má eitt verk frá Færeyjum, Grænlandi, Álandseyjum og samíska tungumálasvæðinu. Þau verk eru tilnefnd af rithöfundasamtökum eða samsvarandi aðila í hverju landi/svæði. Fulltrúi viðkomandi rithöfundasamtaka eða samsvarandi aðila er skipaður tímabundið í dómnefndina. Yfirvöld menningarmála á hverjum stað tilkynna Norrænu ráðherranefndinni hvern eigi að skipa sem tímabundinn meðlim. Tímabundnu meðlimirnir taka þátt í starfi nefndanna á sama hátt og aðrir aðalmenn.

Aðal- og varamenn eiga að vera sérfræðingar í bókmenntum eigin lands og eftir því sem unnt er einnig í bókmenntum annarra norrænna landa.

Tilnefningarferli

Hver landsbundnu dómnefndanna tilnefnir tvö verk. Því til viðbótar má tilnefna eitt verk á færeysku, eitt á grænlensku, eitt á samísku og eitt frá Álandseyjum.

Tilnefningarnar þurfa að hafa verið lagðar fram í síðasta lagi sex mánuðum áður en verðlaununum er úthlutað.

Dómnefndirnar hafa þagnarskyldu um það hvaða verk eru tilnefnd allt þar til tilkynnt er um þau opinberlega.

Norræna dómnefndin

Norræna dómnefndin velur verðlaunahafann á grundvelli tilnefninganna frá landsbundnu dómnefndunum.

Í norrænu dómnefndinni sitja tíu aðalmenn, og eru það aðalmennirnir í landsbundnu dómnefndunum. Tveir eru frá Danmörku, tveir frá Finnlandi (einn frá hvoru málsvæði), tveir frá Íslandi, tveir frá Noregi og tveir frá Svíþjóð. Einnig geta bæst við tímabundnir meðlimir frá Grænlandi, Færeyjum, Álandseyjum og samíska tungumálasvæðinu.

Norræna dómnefndin ákveður hvenær og hvernig tilkynnt er um tilnefningarnar.

Nefndarmönnum í hvort tveggja landsbundnu dómnefndunum og norrænu dómnefndinni er skylt að tilkynna um vanhæfi í tengslum við mat á tilteknum verkum. Ef nefndarmaður telst vanhæfur má viðkomandi ekki taka þátt í umfjöllun og mati á því verki eða verkum sem um ræðir. Varamaður getur tekið sæti vanhæfs nefndarmanns. Ef ágreiningur kemur upp um mat á vanhæfi úrskurðar formaður eða varaformaður í málinu.

Ákvarðanir landsbundnu dómnefndanna um tilnefningar og ákvarðanir norrænu dómnefndarinnar um verðlaunahafana eru endanlegar og er ekki hægt að áfrýja þeim til neins hærra stigs.

§ 4. Starf norrænu dómnefndarinnar

Norræna dómnefndin nýtur aðstoðar Norrænu ráðherranefndarinnar
eða þriðja aðila sem Norræna ráðherranefndin hefur samið við.

Nefndarmenn skiptast á að fara með formennsku og varaformennsku í norrænu dómnefndinni í þeirri röð sem lýst er í handbókinni.

Norræna dómnefndin er ákvörðunarhæf þegar að minnsta kosti einn fulltrúi frá hverju þátttökulandi og þeir tímabundnu nefndarmenn frá Grænlandi, Færeyjum, Álandseyjum og samíska málsvæðinu sem skipaðir hafa verið hverju sinni eru til staðar.

Í undantekningartilfellum þegar nefndarmaður getur ekki verið sjálfur til staðar er hægt að veita hinum fulltrúa landsins umboð eða taka þátt með hjálp fjarskiptatækni.

Ákvarðanir norrænu dómnefndarinnar eru teknar með einföldum meirihluta, að undantekinni ákvörðuninni um hver skuli hljóta verðlaunin, en þá gilda sérstakar reglur sem lýst er í handbókinni í kafla um atkvæðagreiðslur. Hver meðlimur hefur eitt atkvæði.

Norræna dómnefndin er bundin þagnarskyldu um það hvaða verk hefur verið valið þangað til ákvörðunin er gerð opinber.

Norræna dómnefndin fundar að jafnaði einu sinni á ári. Skráð er fundargerð um fundi nefndarinnar.

§ 5. Umsjón og fjármál

Norræna ráðherranefndin getur gert samning við þriðja aðila um að sinna skrifstofustörfum vegna verðlaunanna. Skrifstofa hefur meðal annars með höndum umsýslu verðlaunanna og aðstoðar dómnefndirnar. Verkefnum skrifstofu verðlaunanna og fleiru sem því tengist er lýst í handbókinni.

Fjárhagsár starfseminnar fylgir almanaksárinu.

Skýrslugjöf og umsýsla með fjármagni skal fylgja reglum Norrænu ráðherranefndarinnar um fjárhagsáætlanir, meðferð fjár, bókhald og endurskoðun og vera í samræmi við aðrar ákvarðanir Norrænu ráðherranefndarinnar.

Þóknun til aðal- og varamanna greiðist samkvæmt ákvörðun Norrænu ráðherranefndinnar. Þær upphæðir sem gilda hverju sinni koma fram í handbókinni.