Atvinnuleysisbætur í Finnlandi
Atvinnuleysistryggingar eru einn af þáttum finnska almannatryggingakerfisins. Undir atvinnuleysistryggingar falla ýmsir styrkir og bætur sem ætlað er að tryggja framfærslu fólks sem verður atvinnulaust. Á þessari síðu er fjallað um rétt til atvinnuleysisbóta í formi dagpeninga sem og rétt á vinnumarkaðsstyrk.
Sérstakar reglur gilda um fólk sem flytur frá Finnlandi eða til Finnlands vegna vinnu, fólk sem vinnur á landamærasvæðum, fólk sem flytur aftur til Finnlands og atvinnulausa sem flytja frá Finnlandi til atvinnuleitar annars staðar. Þessar reglur má kynna sér í kaflanum Sérstakar reglur sem gilda um tiltekna hópa.
Hvar ert þú atvinnuleysistryggð/t/ur?
Almenna reglan er sú að fólk sé atvinnuleysistryggt í landinu sem það starfar í eða landinu hvers lög og reglur eiga við í tilviki þess. Það þýðir að þú getur ekki átt aðild áfram að finnskum atvinnuleysissjóði ef þú hefur flutt til annars lands vegna vinnu og ert almannatryggð/t/ur í því landi.
Nánari upplýsingar um það hvar þú átt aðild að almannatryggingum eftir flutninga milli landa eru á síðunni Hvar átt þú aðild að almannatryggingum?
Atvinnuleysisbætur
Í Finnlandi eru atvinnuleysisbætur greiddar eftir tveimur mismunandi kerfum. Ef þú verður atvinnulaus/t og átt aðild að atvinnuleysissjóði getur þú fengið tekjutengdar atvinnuleysisbætur úr þínum sjóði. Eigir þú ekki réttindi í neinum atvinnuleysisjóði átt þú rétt á grunnbótum frá finnsku almannatryggingastofnuninni (Kansaneläkelaitos eða Kela).
Eigir þú ekki rétt á neinum atvinnuleysisbótum getur þú fengið vinnumarkaðsstyrk. Nánari upplýsingar um vinnumarkaðsstyrk eru hér fyrir neðan undir fyrirsögninni Vinnumarkaðsstyrkur.
Atvinnuleysissjóðir í Finnlandi
Ef þú vilt eiga rétt á tekjutengdum atvinnuleysisbótum skaltu sækja um aðild að atvinnuleysisjóði. Hægt er að eiga aðild að atvinnuleysissjóði annað hvort gegnum stéttarfélag eða sem einstaklingur. Tengiliðaupplýsingar atvinnuleysissjóða eru á vefsvæði Sambands finnskra atvinnuleysissjóða (Työttömyyskassojen yhteisjärjestö eða TYJ) og nánari upplýsingar um stéttarfélög má finna á síðunni Stéttarfélög í Finnlandi.
Almenna reglan er að þú sækir um aðild að atvinnuleysissjóði í því landi sem þú starfar í, eða í landinu hvers lög gilda um þitt tilvik. Þú getur kynnt þér sérstakar reglur sem gilda um tiltekna hópa hér fyrir neðan, undir fyrirsögninni Sérstakar reglur um tiltekna hópa.
Einnig er hægt að sækja um aðild að finnskum atvinnuleysissjóði þegar flust er til Finnlands án atvinnu frá öðru ESB-/EES-landi. Til þess að þú getir flutt með þér vinnu- og tryggingartímabil sem þú hefur áunnið þér í öðru landi þarft þú að öðlast aðild að sjóðnum innan átta vikna, ef þú ert að snúa aftur til Finnlands eftir fimm eða færri ár í öðru norrænu landi. Í öðrum tilvikum er tímaramminn fyrir aðild einn mánuður.
Átt þú rétt á atvinnuleysisbótum?
Grunnbætur og tekjutengdar bætur eru alla jafna greiddar á grundvelli sömu skilyrða. Til að eiga rétt á atvinnuleysisbótum í Finnlandi þarft þú að uppfylla öll eftirtalin skilyrði:
- vera á aldrinum 17–64 ára,
- vera atvinnulaus/t,
- vera búsett/ur í Finnlandi,
- hafa skráð þig í atvinnuleit hjá TE-þjónustunni,
- vera í leit að fullri vinnu,
- vera vinnufær/t og tiltæk/t/ur í vinnu og
- uppfylla vinnuskyldu.
Til að uppfylla vinnuskyldu þarft þú að hafa verið í launaðri vinnu í að lágmarki átján stundir á viku í 26 vikur á undanförnum sex mánuðum, á launum sem samræmast kjarasamningum viðkomandi stéttar. Sé kjarasamningur ekki í gildi innan stéttarinnar þurfa launin að hafa numið tiltekinni lágmarksupphæð í evrum. Þú átt rétt á tekjutengdum atvinnuleysisbótum að því gefnu að þú hafir uppfyllt vinnuskyldu á sama tímabili og þú áttir aðild að atvinnuleysissjóði.
Ef þú starfaðir áður í öðru ESB-/EES-landi og varðst atvinnulaus í Finnlandi áður en vinnuskylda taldist uppfyllt geturðu kynnt þér réttindi erlendra launþega til finnskra atvinnuleysisbóta hér fyrir neðan.
Hvernig er sótt um atvinnuleysisbætur?
Verðir þú atvinnulaus skaltu skrá þig eins fljótt og auðið er í atvinnuleit hjá TE-þjónustu Vinnumarkaðstorgsins.
Eigir þú aðild að atvinnuleysissjóði getur þú sótt um tekjutengdar atvinnuleysisbætur beint úr þeim sjóði sem þú átt aðild að. Nánari upplýsingar færð þú hjá þínum atvinnuleysissjóði.
Eigir þú ekki aðild að atvinnuleysissjóði getur þú sótt um grunnbætur frá almannatryggingastofnun Finnlands (Kela).
Hvenær hefst útborgun atvinnuleysisbóta?
Útborgun atvinnuleysisbóta hefst almennt að loknu 5 daga sjálfsábyrgðartímabili. Starfslokagreiðslur og aðrar sambærilegar greiðslur eru þó undantekning frá þessu .
Á sjálfsábyrgðartímabilinu þarft þú að hafa verið skráð/ur atvinnulaus/t og í atvinnuleit hjá þjónustu Vinnumarkaðstorgsins. Sjálfsábyrgðartímabilið þarf ekki að vera samfellt; það getur innifalið atvinnuleysisdaga á átta vikna samfelldu tímabili að hámarki.
Atvinnuleysisbætur eru dagpeningar sem greiddir eru fyrir fimm daga vikunnar og eru þær skattskyldar tekjur.
Sérstakar reglur um tiltekna hópa
Um almenna launþega og launþega á landamærasvæðum sem flytja til annars lands eða frá öðru landi, flytja til Finnlands frá öðru norrænu landi eða vilja flytja til annars lands í atvinnuleit eða koma frá öðru landi til Finnlands í atvinnuleit, gilda sérstakar reglur sem finna má hér fyrir neðan.
Álandseyjar eru hluti Finnlands og því eiga reglurnar hér fyrir neðan ekki við um fólk sem fer á milli finnska meginlandsins og Álandseyja vegna vinnu.
Ef þú hefur áður átt rétt á finnskum atvinnuleysisbótum og ferð til annars lands vegna vinnu getur þú flutt áunninn rétt þinn til finnskra atvinnuleysisbóta með þér til nýja starfslandsins.
Það er gert með því að fylla út eyðublað U1. Eigir þú aðild að tekjutengdum atvinnuleysissjóði færð þú eyðublaðið frá atvinnuleysissjóðinum þínum. Eigir þú ekki aðild að atvinnuleysissjóði færð þú eyðublaðið hjá almannatryggingastofnuninni Kela. Einnig er hægt að flytja áunninn bótarétt milli landa gegnum EESSI-kerfið og þá er eyðublað U1 óþarft.
Rétturinn til að nýta samanlagðan áunninn rétt til atvinnuleysisbóta frá mismunandi löndum nær bæði til launafólks og verktaka.
Nánari upplýsingar færð þú hjá Kela eða þínum atvinnuleysissjóði.
Þegar þú hefur störf í Finnlandi og vilt fá tekjutengda atvinnuleysistryggingu skalt þú gerast aðili að atvinnuleysissjóði innan eins mánaðar frá flutningum til Finnlands. Ef þú ert að flytja aftur til Finnlands frá öðru norrænu landi og hefur átt aðild að finnskum atvinnuleysissjóði á einhverjum tímapunkti undanfarin 5 ár , þá hefur þú átta vikur til þess að gerast aðili á nýjan leik. Eigir þú ekki aðild að atvinnuleysissjóði áttu aðeins rétt á grunndagpeningum atvinnulausra frá Kela, að því gefnu að þú uppfyllir öll skilyrði.
Verðir þú atvinnulaus í Finnlandi áður en lágmarksvinnuskylda hefur verið uppfyllt getur þú samt sem áður átt rétt á atvinnuleysisbótum vegna vinnu sem unnin var í öðru ESB-/EES-landi, Sviss eða Stóra-Bretlandi . Hafir þú áður starfað í Svíþjóð eða Danmörku eru aðeins talin með þau tímabil sem þú hafðir þar valkvæða atvinnuleysistryggingu. Hafir þú aðeins átt aðild að hinum skyldubundna atvinnuleysissjóði Alfa í Svíþjóð er það ekki talið með. Auk þess er það yfirleitt skilyrði að þú hafir starfað í Finnlandi í að minnsta kosti fjórar vikur samfleytt áður en þú varðst atvinnulaus/t.
Ef þú átt ekki rétt á atvinnuleysisbótum gætir þú átt rétt á vinnumarkaðsstyrk. Nánari upplýsingar um hann eru hér fyrir neðan undir yfirskriftinni Vinnumarkaðsstyrkur.
Það greiðir fyrir samskiptum við finnska atvinnuleysissjóðinn að hafa fengið eyðublað PD U1 frá atvinnuleysissjóði eða sambærilegri stofnun í landinu sem þú flytur frá. Nánari upplýsingar færð þú hjá yfirvöldum í brottfararlandinu.
Samkvæmt Norðurlandasamningi um almannatryggingar er hægt að reikna starfstímabil í öðru norrænu landi beint inn í vinnuskyldu vegna atvinnuleysisdagpeninga, án þess að krafist sé fjögurra vikna vinnutímabils eftir að flutt er aftur til Finnlands. Þetta á við þegar þú flytur aftur til Finnlands eftir að hafa dvalið í að hámarki fimm ár í öðru norrænu landi.
Litið er svo á að þú flytjir aftur til Finnlands ef þú hefur áður átt þar fasta búsetu. Einnig þarft þú að hafa verið í vinnu í Finnlandi eða fengið þaðan atvinnuleysisbætur á síðastliðnum fimm árum til að eiga rétt á atvinnuleysisbótum þar.
Fólk telst sækja vinnu yfir landamæri ef það býr í öðru landi en það starfar í og ferðast daglega eða vikulega aftur til búsetulandsins.
Fólk sem sækir vinnu yfir landamæri er atvinnuleysistryggt í því landi sem það starfar í. Um starfsfólk á landamærasvæðum gilda sérstakar reglur varðandi það að sækja um atvinnuleysisbætur.
Ef starfsmaður á landamærasvæði hefur enn gildan starfssamning, eins og starfsfólk í leyfi eða hlutastarfi eða útkallsstarfsfólk, þá þarf hann að skrá sig í atvinnuleit í starfslandinu. Í slíkum tilvikum greiðast atvinnuleysisbætur úr atvinnuleysissjóði eða af öðru þar til bæru yfirvaldi í starfslandinu.
Verði starfsmaður á landamærasvæði atvinnulaus að fullu á hann hins vegar að skrá sig í atvinnuleit í búsetulandinu og þá eru atvinnuleysisbætur greiddar úr atvinnuleysissjóði í búsetulandinu eða af öðru þar til bæru yfirvaldi í því landi. Mikilvægt er að þú skráir þig í atvinnuleit á vinnumálaskrifstofu í búsetulandi þínu og sækir um aðild að atvinnuleysissjóði í heimalandinu um leið og vinnutímabili þínu í starfslandinu lýkur.
Undantekning frá þessu er þegar einstaklingur býr í öðru landi en hann starfar í, en ferðast ekki aftur til búsetulandsins að minnsta kosti einu sinni í viku og telst því ekki dæmigerður starfsmaður á landamærasvæði. Verði einstaklingur í þeirri stöðu atvinnulaus getur hann einnig sótt um atvinnuleysisbætur frá starfslandi sínu, að því gefnu að hann snúi ekki aftur til búsetulandsins heldur dvelji áfram í starfslandinu og skrái sig í atvinnuleit þar.
Þú getur líka komið atvinnulaus/t til Finnlands meðan á atvinnuleit stendur og fengið þar atvinnuleysisbætur, en þá þarftu að skrá þig atvinnulaust/a/n í brottfararlandinu með góðum fyrirvara áður en þú flytur. Nánari upplýsingar eru á síðunni um atvinnuleysisbætur í þínu heimalandi.
Atvinnulaust fólk í atvinnuleit getur, að vissum skilyrðum uppfylltum, fengið finnskar atvinnuleysisbætur greiddar til atvinnuleitar í öðru ESB- eða EES-landi eða Sviss. Atvinnulaust fólk í atvinnuleit heldur rétti sínum til atvinnuleysisdagpeninga frá Finnlandi í allt að þrjá mánuði meðan það leitar að vinnu á Evrópusambandssvæðinu.
Þá er skilyrði að hinn atvinnulausi hafi dvalið í Finnlandi í minnst fjórar vikur og leitað þar að vinnu áður en haldið var til annars lands. Starfsfólk TE-skrifstofunnar eða sveitarfélagsins getur þó tekið ákvörðun um að stytta þetta tímabil ef sérstakar ástæður eru fyrir hendi. Fólk sem þegar hefur fullnýtt rétt sinn til atvinnuleysisdagpeninga í Finnlandi getur ekki fengið þá greidda vegna atvinnuleitar í öðru landi. Ekki er hægt að fá finnskan vinnumarkaðsstyrk vegna atvinnuleitar í öðru landi.
Áður en haldið er frá Finnlandi þarf hinn atvinnulausi að leita til finnsku almannatryggingastofnunarinnar Kela eða atvinnuleysistryggingasjóðs og fá vottorð upp á rétt sinn til atvinnuleysistrygginga í Finnlandi (eyðublað U2). Þegar komið er til landsins þar sem leita á að vinnu þarf hinn atvinnulausi svo að skrá sig hjá vinnumálaskrifstofu þar innan viku frá komunni til landsins.
Hafi viðkomandi ekki fengið vinnu að þremur mánuðum liðnum þarf hann að snúa aftur til Finnlands eða missa að öðrum kosti rétt sinn á atvinnuleysisdagpeningum frá Finnlandi.
Nánari upplýsingar veita Vinnumarkaðstorgið, finnska almannatryggingastofnunin Kela og atvinnuleysissjóðurinn þinn.
Vinnumarkaðsstyrkur
Vinnumarkaðsstyrkur er fjárstyrkur sem greiddur er atvinnuleitendum sem uppfylla ekki vinnuskyldu, sem hafa ekki verið á vinnumarkaði áður eða sem hafa fullnýtt rétt sinn til atvinnuleysisbóta.
Áður en vinnumarkaðsstyrkur er greiddur er gengið úr skugga um að umsækjandi þurfi á honum að halda. Tekjur koma yfirleitt til skerðingar á styrknum.
Vinnumarkaðsstyrkur er óháður fyrri þátttöku á vinnumarkaði. Hins vegar er skilyrði að hafa fasta búsetu í Finnlandi. Þú getur fengið vinnumarkaðsstyrk ef þú ert á aldrinum 17–64 ára, uppfyllir ekki vinnuskyldu og hefur varanlega búsetu í Finnlandi.
Farir þú frá Finnlandi til annars norræns lands í atvinnuleit áttu ekki rétt á vinnumarkaðsstyrk. Þú getur þó dvalið tímabundið í öðru norrænu landi og leitað þar að vinnu á eigin vegum meðan á dvölinni stendur .
Nánari upplýsingar
Ef þú ert með spurningu eða ef þú hefur rekist á hindrun í norrænu landi skaltu fylla út eyðublað okkar.
ATH: Ef spurningin þín varðar afgreiðslu tiltekins máls eða umsóknar eða annarra persónulegra mála skaltu hafa samband við viðkomandi yfirvald.