Leiðbeiningar: aldraðir í Svíþjóð

Falleg náttúra, fyrsta flokks heilbrigðisgæði og mikil lífsgæði gera Svíþjóð að eftirsóknarverðum kosti fyrir lífeyrisþega hvaðanæva að úr heiminum. Það getur verið spennandi og gefandi ákvörðun að verja bestu árum lífsins sem lífeyrisþegi í Svíþjóð.

Þessar leiðbeiningar hjálpa þér að fá yfirlit yfir það sem þarf að hafa í huga þegar flutt er til Svíþjóðar sem lífeyrisþegi.

Skráning lögheimilis í Svíþjóð

Ef þú hyggst hafa fasta búsetu í Svíþjóð þarftu að skrá lögheimili þitt þar í landi. Þú þarft að athuga hjá þjóðskrá í þínu landi hvort þú þurfir að tilkynna þeim um flutning úr landi.

Á vefsíðum upplýsingaþjónustunnar Info Norden er að finna upplýsingar um hvernig tilkynnt er um flutning og hvernig þú færð sænska kennitölu. Einnig eru mikilvægar upplýsingar í leiðbeiningum okkar um flutning til Svíþjóðar.

Þú getur tekið lífeyrinn þinn með þér frá heimalandi þínu þegar þú flytur til Svíþjóðar. Hafðu samband við lífeyrisstofnunina sem greiðir þér lífeyri til að tryggja að hún hafi allar nauðsynlegar upplýsingar ef þú býrð í Svíþjóð og þiggur lífeyrisgreiðslur frá heimalandi þínu. 

Sænska lífeyrisstofnunin þarf ekki að fá upplýsingar frá lífeyrisþegum sem flytja til Svíþjóðar nema stofnunin greiði bætur, styrk eða lífeyri til lífeyrisþega sem hefur flutt til landsins.

Í sumum norrænum löndum þarf að upplýsa lífeyrisstofnun um að hafa flutt til útlanda þar sem slíkt getur haft áhrif á réttindi. Auk þess krefjast lífeyrisstofnanir sumra landa þess að fólk sendi árlega inn staðfestingu á því að það búi erlendis. Kannaðu hvað á við í heimalandi þínu áður en þú flytur.

Lífeyririnn þinn er skattlagður útgreiðslulandinu og búsetulandinu þegar þú flytur til Svíþjóðar. Hann verður ekki tvískattaður en þú þarft að gefa lífeyrinn upp til sænskra skattyfirvalda og biðja um frádrátt fyrir skattinn sem þú hefur greitt af lífeyrinum í útgreiðslulandinu.

Á norrænu skattagáttinni Nordisk eTax getur þú séð hvaða reglur gilda um skattlagningu lífeyris ef þú býrð í Svíþjóð en tekur við lífeyrisgreiðslum frá öðru norrænu landi.

Hafðu samband við skattyfirvöld í Svíþjóð og útgreiðslulandinu til að fá upplýsingar um hvað þú þarft að gera í tengslum við skattskil, álagningarseðil og fleira.

Ef þú þiggur aðeins ellilífeyri eða eftirlaun sem veitt eru fyrir venjulegan eftirlaunaaldur frá öðru norrænu landi áttu aðild að almannatryggingum í því landi sem þú býrð í. Það þýðir að ef þú flytur til Svíþjóð til að eiga þar fasta búsetu getur þú að meginreglunni til fengið greiðslur frá sænskum almannatryggingum , Försäkringskassan, frá þeim degi þegar þú flytur.

Hafðu samband við bæði Försäkringskassan og almannatryggingastofnun í heimalandi þínu vegna flutningsins til Svíþjóðar. Þær geta upplýst þig um hvaða greiðslum þú átt rétt á eða missir rétt á við flutning til Svíþjóðar.

Meginreglan er sú að þú þarft að sækja um evrópska sjúkratryggingakortið hjá stofnunum í því landi sem greiðir út lífeyrinn.

Í Svíþjóð er öflugt heilbrigðiskerfi. Mundu að skrá þig í Svíþjóð til að fá aðgang að fyrsta flokks meðferð og lyfjum þegar þú þarft á að halda.

Kannaðu einnig hvaða heilbrigðisþjónustu þú hefur þörf fyrir í Svíþjóð.

Mörg mismunandi hjálpartæki eru í boði í Svíþjóð. Kynntu þér möguleika og réttindi fólks með fötlun við flutning til Svíþjóðar.

Ef þú notar lífsnauðsynleg lyf gæti verið góð hugmynd að taka svolítið aukalegt með af því til Svíþjóðar til að verða uppiskroppa með það áður en þú hefur verið skráð(ur) í Svíþjóð.

Þú getur einnig tryggt að þú hafir með þér lyfseðil frá heimalandi þínu sem hægt er að nota í Svíþjóð. Lyfseðillinn þarf að vera á pappír þar sem norrænu löndin geta ekki enn notað rafræna lyfseðla hvers annars.

Ef til vill veistu nú þegar hvar þú ætlar að búa en ef þú hefur ekki enn fundið þér húsnæði í Svíþjóð getur þú fundið upplýsingar um mismunandi búseturform í Svíþjóð, þar á meðal húsnæði fyrir aldraða, á vefsíðum Info Norden.

Í Svíþjóð má finna mismunandi búsetuform, þar á meðal íbúðir, einbýlishús og húsnæði fyrir aldraða. Mundu að athuga hvort hverfið, verðið og aðstaðan uppfylli þínar þarfir.

Kynntu þér reglur um húsnæðisstyrk fyrir lífeyrisþega („bostadstillägg“).

Hafðu samband við lífeyrisstofnunina í Svíþjóð til að kanna hvort þú eigir rétt á húsnæðisstyrk í Svíþjóð.

Ef þú getur ekki sinnt daglegum störfum vegna sjúkdóms, aldurs eða fötlunar gætir þú átt rétt á heimaþjónustu („hemtjänst“). Heimaþjónusta getur hjálpað þér til að þú getir áfram búið á heimili þínu og fundið fyrir öryggi í daglegu lífi.

Heimaþjónustan getur falist í öllu frá hjálp með heimilisstörf í nokkrar klukkustundir til umfangsmeiri umönnunar mörgum sinnum á dag. Heimaþjónustan getur meðal annars aðstoðað þig við að þvo þér og klæða þig, hreinsa og vaska upp, kaupa inn, útrétta og elda mat og getur fylgt þér til læknis eða tannlæknis.

Til að fá heimaþjónustu þarftu að fá ákvörðun frá ráðgjafa í sveitarfélagi þínu. Ráðgjafinn hittir þig og ræðir við þig um daglegt líf þitt og þær áskoranir sem því fylgja. Eftir viðtalið fer ráðgjafinn yfir umsóknina þína og ákvarðar hvort þú eigir rétt á heimaþjónustu eða ekki. Ef þú ert ósammála niðurstöðunni getur þú kært hana.

Sum sveitarfélög og hverfi bjóða upp á val um heimaþjónustu. Það þýðir að þeir sem eiga rétt á heimaþjónustu geta valið sér þjónustuaðila. Þú valið milli þjónustuaðila á vegum sveitarfélagsins og aðila í einkarekstri.

Ef þú vilt flytja til Svíþjóðar vegna sérstakra tengsla þinna við landið og þarft á langtímameðhöndlun eða -umönnun að halda þurfa stofnanir í Svíþjóð og heimalandi þínu að vinna saman að því að gera það að veruleika ef þau telja að það myndi lífskjör þín.

Heimaþjónusta í sumarfríi í Svíþjóð

Ef þú býrð í öðru norrænu landi og hefur tímabundið þörf fyrir heimaþjónustu á meðal þú velur t.a.m. í sumarfríi í Svíþjóð skaltu hafa samband við ráðgjafa þinn í sveitarfélagi þínu í heimalandi þínu.

Sveitarfélagið í heimalandinu skipuleggur heimaþjónustuna ásamt sveitarfélaginu í Svíþjóð og býr til áætlun í samræmi við umsóknina. Mikilvægt er að sækja um með góðum fyrirvara til að tryggja góða þjónustu.

Mikilvægt er að ræða hvaða nauðsynlegu hjálp þú getur tekið með þér áður en þú heldur af stað. Ef félagslegar aðstæður þínar í fríinu eru aðrar en heima hjá þér geta þær breytt þörfum þínum. Ef til vill dvelur þú hjá ættingjum í fríinu og telur að aðlaga megi hjálpina sem þú færð.

Ef þú þarft á hjálp að halda til að búa heima hjá þér getur þú fengið hjálp frá aðstandanda og sótt um styrk fyrir það („hemvårdsbidrag“). Styrkurinn greiðist til þín sem hlýtur umönnun. Síðan greiðir þú aðstandandanum sem veitir þér umönnun.

Aðstandandinn getur til dæmis verið fjölskyldumeðlimur, ættingi, vinur eða nágranni. Styrkurinn getur verið veittur ef umönnunaraðilinn sinnir umtalsvert meiri vinnu og annarri tegund vinnu en er venjuleg innan fjölskyldunnar.

Ef þú ætlar að búa í Svíþjóð viltu án efa eiga bankareikning til að geta haft reiður á fjárhagnum frá degi til dags. Einnig gæti verið að þú viljir fá lífeyrinn greiddan inn á sænska bankareikninginn.

Þú getur átt í öruggum rafrænum viðskiptum í Svíþjóð með rafrænum skilríkjum, sem einnig eru nefnd BankID. BankID eru þau rafrænu skilríki sem eru langalgengust í Svíþjóð, en fleiri tegundir eru til. Flest fyrirtæki og opinberar stofnanir sem bjóða upp á stafræna þjónustu sem krefst innskráningar og auðkenningar.

Þegar þú býrð í Svíþjóð gætir þú þarft mismunandi einkatryggingar, eftir aðstæðum þínum.

Ef þú ert 66 ára eða eldri getur þú framvísað skilríkjum til fyrirtækja og stofanna sem bjóða eldri borgurum upp á afsláttarkjör.

Ef þú byrjar að taka út ellilífeyri áður fyrir 66 ára aldur getur þú notað lífeyrisvottorð („pensionärsintyg“) til að njóta afsláttar fyrir eldri borgara þegar þú notar almenningssamgöngur eða sækir ýmsa viðburði. Þú getur fengið vottorðið hjá Pensionsmyndigheten ef þú hefur náð 64 ára aldri og tekur út lífeyri frá Svíþjóð.

Ef þú tekur út lífeyri frá Svíþjóð skaltu hafa samband við lífeyrisstofnun í heimalandi þínu til að athuga hvort þau geti aðstoðað þig við að fá lífeyrisvottorð.

Í Svíþjóð eru til mörg fyrirtæki sem sinna lífeyrisþegum. Stærst þeirra eru PRO (Pensionärernas Riksorganisation) og SPF Seniorerna. Bæði sinna þau pólitískum málefnum á staðbundnu, landsbundu og alþjóðlegu stigi til að tryggja lífeyrisþegum betri kjör.

Þrátt fyrir að margir Svíar tali ensku er gott að læra sænsku til að aðlagast betur og eiga auðveldara með samskipti. Ef þú talar skandinavískt mál getur þú auðveldlega gert þig skiljanlega(n) með því, þótt sumir Svíar kvarti ef til vill örlítið.

En það er alltaf góð hugmynd að kynna sér sænska menningu og Svíum til að skapa tengsl og öðlast dýpri skilning á landinu.

Svíþjóð býður upp á fjölbreytt tómstundastarf. Skoðaðu þig um í fallegri náttúru, stundaðu íþróttir eða taktu þátt í menningarviðburðum. Margar borgir í Svíþjóð eru einnig með félagsmiðstöðvar fyrir aldraða með fjölbreyttu starfi.

Hafðu samband við námsmannasamtök, einn af háskólunum í Svíþjóð, lýðháskóla eða sveitarfélag þitt til að fá upplýsingar um hvaða námskeið eru í boði. Boðið er upp á allt frá tungumálanámskeiðum til matreiðslunámskeiða og leshringja.

Þegar flutt er til annars lands er góð hugmynd að kynna sér reglur um arf og erfðaskrár og hvað gerist þegar þú fellur frá.

Reglur um arf og skipti eru mismunandi milli landa. Reglurnar nokkuð áþekkar á Norðurlöndum en eru engu að síður mismunandi.

Samkvæmt samningum innan ESB-réttar skulu lög þess lands sem hinn látni átti búsetu í við andlát gilda um allan arfinn. Það þýðir að sænsk lög gilda um arfinn sem þú lætur eftir þig þegar þú fellur frá ef þú býrð í Svíþjóð.